Rumeliyöresine ait 'Bülbülüm altın kafeste’ türküsü aşığın hasta/aldatan sevgilisinin ardından dillendirilen bir ağıttır: "Bülbülüm altın kafeste/Öter aheste aheste/Ötme bülbül yarim hasta/Ah neyleyim şu gönlüme/Hasret kaldım sevdiğime" dizelerindeki bülbül, aşığın kendisini diğer bir ifadeyle gönlünü sembolize etmektedir. ŞuYemen elleri ne yamandır. Ah o yemendir gülü çimendir. Giden gelmiyor acep nedendir. Burası Huş’tur yolu yokuştur. Giden gelmiyor acep ne iştir. Kışlanın önünde redif sesi var. Bakın çantasında acep nesi var. Bir çift kundurayla bir de fesi var. Ah o yemendir gülü çimendir. Uşakyöresine ait türküler ve hikayeleri. Xerox 550- 560 integrated fiery driver download. User authentication in zend framework 2. Naomi art nederland. Nail polish glitter application. Math igcse book. Old growth forest in massachusetts. Livonia spree 2019 rides. Online apotheke schweiz deutschland. Kokuise, aynı bir türkü örneğinde olduğu gibi; en berrak, güçlü ve derin hisleri dolaysız bir yoldan fark etmemizi sağlayan bir duyudur. Dolayısıyla, koku ve müziğin beraber incelenmesi her ne kadar zor bir teşebbüs olsa da kültürel değer ve düşüncelere dair daha derin bir anlayış getirmesi açısından önemlidir. Gazhanehikayeleri kitaplaşıyor. Can Kazaz, Gaye Su Akyol, Baba Zula, Kardeş Türküler, Lepidus Ensemble, Melis Sökmen gibi isimler yer alıyor tamamı enstrümantal yedi parçadan oluşuyor. Tüm bestelerin ve gitarların Tankal’a ait olduğu albümde, saksafonda Tamer Temel, TEREKEMELER Terekeme Sitesi / MEHMET ALİ ARSLAN. Karapapak, Terekeme. Karapapaklar yada Terekemeler özellikle Kuzey Doğu Kafkasyada yoğun yaşamaktadırlar ve Bugün birçokları şehir yaşamı sürdürmektedirler. Ayrıca Azerbaycanın Borçalı ve Gürcistan değişik bölgeleri ile birlikte Ukrayna da yaşayan (Qarapapaklar BGobm4. KIRŞEHİR haberleri ilk sayfaArama Sonuçları POLİTİKAMHP milletvekili listesi2517 Gün 13 Saat 2 dk. önce yayınlandı POLİTİKAHüseyin Aygün'ü tehdit ettiği iddia edilen asker Namık Dursun aday oldu2680 Gün 12 Saat 15 dk. önce yayınlandı POLİTİKAAk Parti'nin milletvekili adayları tam liste2681 Gün 5 Saat 32 dk. önce yayınlandı POLİTİKACHP milletvekili adayları tam liste2681 Gün 6 Saat 26 dk. önce yayınlandı POLİTİKAHDP milletvekili adayları tam liste2681 Gün 6 Saat 30 dk. önce yayınlandı ASAYİŞKırşehir'de aile kavgası Kocanın attığı yumruk polisin gözlüğünü kırdı2693 Gün 22 Saat 58 dk. önce yayınlandı 1 Türkülere baktığımız zaman genellikle aşk, özlem, ayrılık ve bunlara benzer konuların işlendiği görülmektedir. Bunun yanında bazı türkülerin önemli hikayelere sahip oldukları bilinmektedir. Bundan dolayı türkü dinleyen kişiler dinledikleri türkünün hikayesini de merak etmektedirler. Hikayesi Olan Türküler Hangileridir? Hikayesi olan birçok türkü olduğu bilinmektedir. Ancak bazı türkülerin daha fazla ilgi görmesi dikkat çekmektedir. İlgi çeken bu türkülerin çok farklı hikayeleri bulunmaktadır. Bu hikayeleri okuduğunuz zaman türkü daha anlamlı bir hale Tren GecikirÇanakkale TürküsüSarı GelinYüksek Yüksek Tepelere Ev KurmasınlarKısaca Hikayeleri Nelerdir? Hekimoğlu Hekimoğlu türküsü birçok kişi tarafından dinlenilen ve sevilen bir türküdür. Bu türkünün hikayesi ise oldukça ilgi çekicidir. Fatsa'da yaşamını sürdüren Hekimoğlu İbrahim genç bir delikanlıdır. Gürcü Sefer Ağa'nın yanında çalışan Hekimoğlu onun kızına aşık olur. Daha sonra birbirlerini severler ve aşk yaşamaya başlarlar. Ancak kızın nişanlısı bunu öğrenir ve aşıkların üzerine doğru harekete geçer. Bu çatışmada Hekimoğlu bir pusuya düşerek hayatını Tren Gecikir Birinci Dünya Savaşı yıllarında savaşa giden kişileri bekleyenler kara trenin gelmesini dört gözle beklerlerdi. Ancak her zaman iyi bir haber gelmezdi. Bu yüzden kara tren gecikir türküsü Türküsü Atalarımızın katılmış oldukları Çanakkale Savaşı'nda birçok kayıp yaşanmıştır. Bu büyük savaştaki kahramanlıkları anlatan Çanakkale Türküsü Kastamonu yöresine Gelin Sarı gelin türküsü en çok dinlenen türküler arasında yer almaktadır. Bu türkünün hikayesi ise Erzurumlu bir gençle Hristiyan olan Kıpçak Beyi'nin sarı saçlı kızı arasında geçmektedir. Kıza aşık olan Erzurumlu genç bu türküyü Yüksek Tepelere Ev Kurmasınlar Genellikle kına gecelerinde söylenen bu türkü Zeynep adlı bir kızın hikayesini anlatmaktadır. Zeynep, gelin olarak gittiği köyden uzun yıllar dönemez ve bu yüzden yüksek yüksek tepelere ev kurmasınlar türküsü yazılmıştır. Küçük yaşta başlayan bir sevda hikâyesi… Harput’ta yaşanan bu sevda hikâyesinde, gurbet teması işlenmektedir. Küçük yaşta komşu kızı Hasibe’ye âşık olan Mehmet, sevdiğiyle evlenmek için gurbete çalışmaya gider. Gurbette gecesini gündüzüne katan Mehmet, tek tesellisi sevgilisi Hasibe’den gelen sevda kokulu ucu yanmış mektuplardır. Yıllar sonra Hasibe’den gelen bir mektup ile Mehmet’in dünyası kararır. Hasibe 14 yaşına girmiş ve görücüleri artmaya başlamış. Hasibe, Mehmet’e biran önce dönmesini yoksa ailesinin görücülerden birisiyle evlendireceğini dile getirmiş. Hasibe gurbetteki Mehmet’in kendisini sevdiğini ve dönüp geleceğini bilmesine rağmen, son sözün ailesinde olacağını bildiği için boynu büküktür. Hasibe’nin anası babası ne sevenin sevgisini, ne de sevilenin sevgisini biliyor. Gün gelir hasreti ile yanıp tutuşan ve sevgilisinin yolunu gözleyen Hasibe, ailesi tarafından nişanlanır. Mehmet, gurbetten gelememenin sancısını yaşarken, Hasibe de kendisine sorulup danışılmadan nişanlanmanın hicranını yaşamaktadır. İşte bu sevda meçhul bestekârlar tarafından bestelenerek, dil dilde gezmiştir. Harput Türküsü Kar mı yağmış, şu Harput’un başına Kurban olam toprağına taşına Küçük yaştan bir yar sevdim vay neni O da girmiş onüç, ondört yaşına Bir ah çeksem karşı dağlar yıkılır Bu gün posta günü canım sıkılır Ellerin mektubu gelmiş okunur Benim yüreğime hançer sokulur Küçük yaşdan bir yar sevdim sürmeli Sürmeliye nasıl gönül vermeli Sürmelimin hiç sefasını sürmedim Bir gün sarıp sefasını sürmeli Bir ah çeksem dağlar iniler Ah ettikçe eski derdim yeniler Bu dert beni iflah etmez öldürür Ben ölürsem dağ taş adım ünüler Kaynak Av. Fikret Memişoğlu – Harput Halk Bilgileri Harput’ta yaşantı artık tek düzelikten çıkmıştır. On dokuzuncu asrın sancılı günleri en acımasız ve en tipik tarihi olaylarını yaşanmaktadır. Henüz harbin yaraları çok tazedir ve yaralar kanamaktadır. Yıllar yılı debdebelerle geçmiş olan Harput yaşantısı üzerine bir kâbus çökmüştür. Birkaç yıl öncesine kadar hiç kimse ne olup bittiğinin farkında değildir. Bir İmparatorluğun bitişine şahit olduklarının bilincinde değillerdir. Ne Harput ve ne de Harputlu’lar, Harputun bittiğini gün be gün tükendiğini yeni yeni fark etmektedirler. Her geçen gün Harput’ tan bir şeyler kopartmakta, bir şeyler götürmektedir. Harput ahalisi yavaş yavaş Mezraya bir göç telaşı içine girmişlerdir. Dünya Sosyoloji tarihinde eşine ender rastlanılır olaylar Harput’ta cereyan etmektedir ki, kocaman bir şehir ahalisi evlerini kendi elleri ile yıkıp, aşağıdaki ovaya, mezraya göç yaşamaktadır. Hiç kimse de bu işe akıl sır erdirememektedir. Bazı devlet memurları da, tayin isteyip gitmektedirler. Rahmetli babam Yusuf BİCAN, o yıl on altı yaşındadır. Harput’ta bu göç hareketi sürdüğü sıralarda, babam da düzenli olarak atı ile mezraya gidip, işlerini halledip tekrar Harput’a dönmektedir. Ben, o yıllarda yaşanan bu sevda olayını, babam bir arkadaşına anlatırken dinleyip şahit oldum. Babamın çok sevip saydığı Hamedili Veli Efendi adında bir arkadaşı vardı. Onun için, Veli, insanın namusunu emanet edebileceği bir dosttur.’ derdi. Veli Efendi bir gün babamı ziyarete gelmişti. Evimizin bahçesinde oturuyordu. Annem çay yapmış, ben ise çayları dolduruyordum. Tarih 25 Nisan 1966, -iki gün önce 23 Nisan Bayramına katılmıştım, oradan hatırlıyorum- erikler çiçek açmıştı. Veli efendi, erik çiçeklerine bakarak “Yusuf, bu kaçıncı erik çiçekleri?” deyiverdi. Babam, “Kırk yedi…” derken gözlerinden bir damla yaş düştü. Şaşırmıştım, babam durduk yere neden hüzünlenmişti. Veli efendi, “Hele anlat, nasıl olmuştu o iş?” dedi. Babam anlatırken sanki ben orada yokmuşum gibiydi. O sadece Veli efendiye anlatıyordu. Çünkü çocukların yanında aşk meşk hikâyeleri anlatılmazdı. Çok merak etmiştim. İyi ki de dinlemişim. O gün çok hoşuma gitti. Hiç mi hiç unutmadım. Bundan sonrasını babam şöyle anlattı. “Veli, yaşım atmış üç oldu. Olayın üzerinden kırk yedi yıl, evet, tastamam kırk yedi yıl geçti. Erikler, tam kırk yedi kere meyve verdiler, çoğu kuruyup gitti. Her günkü gibi, bizim beyaz ata binmiş Mezre’ye gidiyordum. Harput’un çıkışındaki çıkmalı evin pencere camı birkaç kere çalındı. Hem de o kadar şiddetli ki, cam kırılacak gibiydi. Bakıp bakmamakta tereddüt ettim. İçimden bir ses, dönüp bak, dedi. Dönüp bir baktım ki, ne göreyim, bir ay parçası, bir huri kızı, başından oyalı yazması kaymış, bir çift yeşil gözle gülüyor. Eliyle gel gel!’ diye de işaret ediyor… Deli olacağım. Sabahın bu vaktinde rüya mı, hakikat mi farkında değilim. Harput gibi bir yerde, çok ender rastlanabilecek bir durumdu. Bir kızın böyle serbest, böyle özgürce hareket etmesi pek normal karşılanmazdı… Yaklaştım atı pencerenin altına çektim. Yusuf!’ dedi. Adımı bile biliyordu. Ama ben, daha önce onu hiç görmemiştim. Gözlerim, gözlerine takılı kalmıştı. Dilim tutulmuştu. O konuşuyor, ben dinliyordum. Ama cevap veremiyordum. Nutkum tükenmişti. İçine düştüğüm o iki yeşil göz, beni esir almıştı. Kız, sarı ipek saçlarını da hiç gizlemiyordu. O an, o sarı ipek saçların bir ömür boyu, boynuma dolanıp kalacağını bilmiyordum. Dalıp gitmiştim… Yusuf, al sana bir kara erik yolda yersin’ dedi. Eriği aldım. Erik değil, sanki gökteki dolunayı bana vermiş gibiydi. Alıp mendilimin içine koydum. Sonra Yusuf, beni buradan al. İstersen dünyanın ötesine gelirim. Ama beni mutlaka al. Yeter günlerdir yolunu beklediğim. Dün gece uyumadım, bekledim sabaha kadar. Uykuda kalırsam seni göremem diye çok korktum…’ dedi. Sadece, Peki peki, tamam…’ diyebildim. Ah bu cahil kafam, niye acele edip de, o gün alıp gitmedim. O gün Mezre’ye de gitmedim. Atımı eve çevirdim. Meydan mahallesine bir rüzgâr gibi girdim. Anam, Pembe Hanım, pencereden görüp korkmuş. Yusuf niye böyle telaşla erkenden geri döndü diye. Hemen aşağıya, kapıya inmişti, Oğlum, hayrola. Bu halin ne böyle?” dediğini duyar gibiyim. Ana’ dedim gir içeri kapı ağzında anlatamam. Ben bittim.’ Anamın gözleri büyüdü birden. Hayrola ne var oğul’ dedi. Bir solukta olanı biteni anlattım. Anam kahkahalarla gülmeye başladı. Ben bu defa anama kızıyordum. İşin ciddiyetini anlamamış gibi davranıyordu. Ana, gülmeyi bırak. Eğer o kızı yarın bana istemezseniz şu Harput Kalesi var ya; giderim, oradan kendimi aşağıya atarım. Bütün Harput da bana ağlasın, sen de ağla.’ dedim. Anam, Delisin sen.’ dedi. Bir kız için insan kendini kaleden mi atarmış; o kız senin gadan ala oğul, bir çaresine bakarız.’ derken işin ciddiyetini de anlamıştı. Anam da, ben de, sabaha kadar yatamamıştık. Anam endişe duymuştu. Bense hayaller ülkesindeydim. Sabaha kadar düğünümüzü hayal ettim. Yusuf beni buradan al!..’ sözü sabaha kadar kulaklarımda çınladı durdu. Anam konuyu babama açtığında, babam pek önemsememiş. Kızın ailesini, babasını çok yakından tanıdığını, memur Mehmet Efendi’nin kızı olduğunu, bize de münasip bir gelin olabileceğini belirtmiş. Lâkin işlerinin o günlerde çok yoğun olduğunu; Halep’e külliyetli miktarda gön ve tabaklanmış hayvan derisi göndermesi gerektiğini, askeriyenin ayakkabı ihtiyacının çok önemli olduğunu falan söylemiş. Bense, bu arada, geçen üç günümün, üç asır gibi geçtiği biliyorum ama sonradan bir ömre bedel olacağını bilmiyordum. Dördüncü gün; babamın yüzüne bakarak -o devirde bir evlât babasına böyle bir konuda asla bir şey söyleyemezdi- Baba, benim işim ne oldu?’ dedim. Babam, şöyle cevapladı Galiba geç kaldık. Mehmet Efendi’nin tayini Payitaht’a çıkmış. Üç gün önce gitmişler…’ Gök kubbe başıma düşmüştü. Başım dönüyordu. Yine dilim tutulmuştu. Öylece babamın yüzüne bakıyordum. Babam durumumu görünce sarsıldı. Demek bu kadar önemliydi.’ dedi. Yüzümü öptü. Sana çok daha güzel bir eş alacağım, merak etme; unutursun bu günleri, sonrada gülersin haline.’ diyerek elimden tutup yukarıya çıkardı. Divanın üstüne abanmış ağlıyordum. Babam Hiç görülmemiş bir şey…’ dedi. Babamın cevabı kulaklarımda çınlıyordu; Onlar gitti, şimdi üç günlük yoldalar…’. Üç günlük yol nedir ki, bilmiyordum. Sandım ki, dünyanın öteki ucuna gitmiştiler. Oysa, olsa olsa Kömürhan Köprüsü’nü ya geçmiştiler, yahut oradaydılar. Bu günkü aklım olsaydı, gider bulurdum onu. Niye biliyor musun? Ben ona söz vermiştim. O bana gönül vermişti. Ama o gerçeği bilmiyordu. Bilmeyecekti. Mutlaka intizar etmiştir bana.” Cüzdanından bir kara erik çekirdeği çıkardı. “İşte bana bu kara eriği vermişti. Eriği yemeye kıyamadım. Mendilimin içinde çürüdü. Sadece çekirdeği kaldı. Askere giderken de yanım da götürdüm. Tam yarım asır geçti. O nerededir şimdi? Veli kardeş, bir haber alsam, bilsem yerini, gider bulurdum. Dayayıp dizlerine başımı, derdim ki Ben sözümde durdum. Babamın da kastı yoktu. Sizin gideceğinizi nereden bilecektim…” Bu olay Harput’ta duyulmuş. Babamın arkadaşları “O eriği niye yemedin?” diye yıllarca takılıp, şaka yaparlarmış. Anlayacağınız dile düşmüş “Kara erik çağala, ye ki yaran sağala” Bu olayı anlattıktan bir yıl sonra babam vefat etti. Kara eriğin çekirdeği’, hâlâ cüzdanındaydı. Sonra ne oldu, ben de bilmiyorum. Ona ve Harput’un bağrında yatan tüm dostlara tanrıdan rahmet diliyorum. Derler ya Harput’ lu severse tam sever. Harput’un sevdaları bir ömür sürer.’ Bu vuslata ermemiş sevda da, bir ömür sürmüş meğer… Kara Erik Çağala Türküsü Kara erik çağala Ye ki yaran sağala Hangi kitap yazir Ben sevem eller ala Nakarat Oy nedem nedem nedem Oy nedem nedem nedem Yar seni alam gidem Evi barkı terkedem Yarin kolunda şeve Kim odur yarim seve Acep o gün olur mu Alam götürem eve Nakarat Kaynak Zekeriyya BİCAN / Derleyen Abdullah Tunç Elazığ’ın bir köyü olan Kövenk üzerine bu türkünün temelinde, Hayriye ile birlikte Hayriye’ye vurgun olanlar, onların oğulları ve gelinleri de vardır. Hayriye, Harput diyarının bağrından çıkan Kövenk Türküsü’nün kahramanı olan bir kadındı. Meteris’e çıkan sokaklardan birinde, küçük bir evde oturan Saka Hasan’ın karısı Gülhan hakkında çok şey söylenmiş ve duyulmuştu. Hayriye ise Gülhan isimli bir kadının kızıydı. Meteris ve ona yakın mahallelerde bulunan gençlerin çoğu Hayriye’ye vurgundur. Hayriye ise, hayatı boyunca macera aramış, serüvenden yılmamış, bu yüzden evlilikleri hep sonuçsuz kalmış, neticede hayat kadını olup çıkmıştır. Zamanımızdan takriben yüz yıl önce, Harput’da güzel bir yaz günü, insanı bunaltmayan sıcak bir gün ve bunun yanında insan ruhunu serinletici ve okşayıcı bir rüzgâr var. Harput yeni bir güne başlıyor. Meydan Mahallesi’nde dükkânların kepenkleri açılıyor sesli sessiz… “Tütün altı” yapmış olanlar, tütünlerini sigara kâğıdının içine koyup büyük bir zevkle sarıyorlar, ağızlığı olanlar, sigaraları ağızlığa takıp kavlı çakmaklarıyla yakmaya uğraşıyorlar, bir taraftan da gelen müşteriyle meşgul oluyorlar. Harput’un her mahallesinin özelliği ayrı ayrı… Meydan Mahallesi böyleyken, Abdeyir Mahallesi daha başka. Akşamdan kalmış olanlarla, yosmasıyla beraber güzel bir gece geçirmiş olanlar, mahmurluklarını üzerlerinden atamadan, sallana sallana, ağızlarında Hayriye Türküsü’nü mırıldanarak hafif meyilli yoldan evlerine gitmeğe uğraşıyorlar. Ağa Mahallesi’nde camiden çıkanlar, gönül ve vicdan huzuru içinde orta yaşlılar kahve kenarında oturuyor, biraz yaşlılar ise ayrı bir yoldan bastonlarına dayana dayana evlerinin yolunu tutuyorlar. Güneş yeni yeni doğmaya başlarken, Kargacık Mahallesi’nde bir evin penceresi açılıyor, içeriden Gülhan ve kızı Hayriye’nin şen ve şakrak sesleri geliyor. Vakit ilerliyor, herkes sokakları dolduruyor, günlük hayat Harput ve mahallelerinde alışılagelmiş olduğu gibi gidiyor. Aynı mahallede İnce Arapların evi, Gülhan’ın ve Hayriye’nin sık sık gittikleri bir ev. İnce Arapların oğlu Zeki, yakışıklı bir genç, adliyede memur olarak çalışıyor. Bu sık ziyaretlerin sonucunda Hayriye, annesinin de yardımıyla Zeki’nin gönlünü çeliyor. Zeki, Hayriye’ye sırılsıklam aşık… Ev halkı çaresiz kalıyor, ondört yaşındaki Hayriye’yi annesi Gülhan’dan gönülsüz de olsa istiyorlar. Her türlü hazırlıklar yapılıyor, düğün günü Harput’un çoğu geliyor. Hayriye’yi görenlerin içlerinde belli belirsiz bir sızı peyda oluyor… Zeki, evliliğinin beşinci ayında baba ocağından ayrılıp önce Bakır Maden’e, daha sonra da Hozat’a memur olarak tayin ediliyor. Hozat, keyif ehli bir beldedir. Ufak ve şirin bir yerdir. Hayriye’nin güzelliği, açık saçıklığı, kısa zamanda dillerde dolaşmaya başlayınca, hovardaların gözleri ve kulakları tetikte beklemeye başlıyor. Artık bundan sonra, Hayriye’nin eli iş de, gözü oynaş da, açıldıkça açılıyor. Dedikodular çoğalınca Zeki ile boşanırlar. İşvesiyle, neşesiyle ün salan Hayriye, artık serbest bir hayata atılmaya hazırdır. Bu şartlar altında Hozat’ta duramaz, Harput’a gelerek Kayabaşı’nda bir ev kiralayarak oturmaya başlar. Hayriye’nin ismini ve başından geçenleri duymayan kalmaz. Evine misafirliğe hep köy ağaları ve beyleri gelmeye başlar. Öyle ki, aralarında Hayriye yüzünden kavgalar çıkar, bıçak ve tabanca sesleri diğer mahallelere ulaşır. Fakat bu kadın, bütün misafirlerini birbiriyle bozuşmadan idare edebilecek bir hünere sahiptir. Hovardaların başında Mollaköy’lü Mamo Bey ile Köveng’li Ahmet de vardır. Bazı akşamlar, şenlikler, eğlenceler, sazlar ve sözler ayyuka çıkar, Hayriye’nin adına yakılmış olan türkü mahallelinin uyumasına dahi mani olur, herkes bu türküyü ister istemez dinler. Hayriye Türküsü Hayriyeinin alçak damı Aleme vermişti şanı Şu Hayromum nazlı canı Aman aman azdır gelin Lira verem bozdur gelin Ak gerdana düzdür gelin Kaynak Dr. Naci ONUR İnce ve yumuşak huylu bir güzel olan Hayriye, Memo adında fakir bir gençle evlenir. Hayriye’nin güzelliği meclislerde söylendiği için Saray Mahallesi’nden Faik Beyin oğlu Küçük Bey de bunu görmek sevdasına tutulur. Görmekle kalmaz ona gerçekten aşık olur. Hem az değil adamakıllı. Hayriye’yi Saray’a getirene on kilelik bir sulu tarla bağışlar. Gizlice Saray’a giden Hayriye, Küçük Beyin kalbini avucunun içine aldıktan sonra niyazına karşı da alabildiğine naz eder. Mamo Hayriye’nin elden gideceğini anladığı için Küçük Beyin hizmetkârı Lefter’in teklifine razı olur. Küçük Beyden para gelecek Hayriye ile Mamo da yiyip içip eğlenecekler. Küçük Beyin parasını başkası yiyeceğine hiç olmazsa Mamo yesin. Lefter, Hayriye’yi Küçük Bey’e getirdikçe, Küçük Bey Hayriye’nin gerdanına, şemsiyesinin uçlarına altın liralar dizer. Hayriye’nin Saray’a gelip gittiği duyulunca, Küçük Beyin hanımı kuşkulanır. Hayriye’yi bir gün hamamda hizmetçilerine dövdürmeye karar veri. Bu maksat için bir gün hamama giderse de, niyeti evvelden bilindiği için hamamdaki işçiler Hayriye’yi hanımdan saklarlar ve ona göstermezler. Küçük Beyin hanımı bunu öğrenince küser, bir daha hamama gelmez. Hamam sahibi hanıma gidip yalvarır yakarır, nihayet Hayriye’yi kendisine göstermek şartıyla hamama gelmeye razı eder. Dedikodulardan sakınan Küçük Bey, Hayriye’nin Saray’a gidip gelmesi güç olduğu için kendisi Saray’dan Harput’a göçer. Bir Kurban Bayramı’nda geceleyin Hayriye’nin evine gitmek isteyen Küçük Beyden Hayriye 10 altın ister. Fakat Küçük Bey 9 altın götürür. Niye sözüm yerine gelmedi, bir altın noksan getirildi diye Hayriye 9 altını pencereden taşlığa serper. Hayriye’nin her nazına katlanan küçük Bey, varını yoğunu tüketerek yoksul düşer. Kocasının yoksul düştüğünü gören Küçük Beyin hanımı da artık bu kadının ettiği çok oldu, buna ne etsem azdır diye, hizmetçilerini alarak hamama gider. Soyunmak üzere iken natırlarla beraber kendisine kibar terbiyeli bir kızın hizmet ettiğini görerek merak eder. Bu tazeye çok kanım kaynadı kimin nesi bu kız diye sorunca, senin görmek istediğin Hayriye işte budur derler. Hayriye’nin hizmetine ve hürmetine hayran olan Sıdıka Hanım kabahat bunda değilmiş, bunu baştan çıkaran benim kocamda imiş, diyerek Hayriye’yi dövdürmekten vazgeçer. Bilakis onun hamam parasını da kendisi verir. Bu hadise üzerine Hayriye, Küçük Beyi evine almaz ve evine de gitmez artık. Malı mülkü talan olan Küçük Bey, Harput’ta ve Saray’da barınacak bir şey olmadığından Kövenk’e gidip değirmencilik yapmaya başlar. Hayriye Türküsü Kargacığın taş deliği Hayriye’m keklik feriği Taramış sırma poriği Hayriye’min alçak damı Memleketi tutmuş namı Kim saracak beyaz canı Aman aman azdır gelin Lira verem bozdur gelin Ak gerdana düzdür gelin Hayriye’m dalda geziyor Gerdana lira düzüyor Baygın gözünü süzüyor Hayriye’min evi yoldur Lefter şişeleri doldur Küçük beyde para boldur Aman aman azdır gelin Lira verem bozdur gelin Ak gerdana düzdür gelin Hayriye’m giymiş nalını Gezer salını salını Sanki bir vezir gelini Hayriye’min damı alçak Hayro’m gezer salma saçak Mamo oldu itten alçak Aman aman azdır gelin Lira verem bozdur gelin Ak gerdana düzdür gelin Kaynak Av. Fikret Memişoğlu – Harput Halk Bilgileri Doğu Anadolu yaylalarında güzeller güzeli Fatma Kız yaşarmış. Çarşaflı, örtülü olmasına rağmen yürüyüşü öyle havalı, endamı öyle güzel, sesi öyle tatlıymış ki bütün erkekler Fatma’yı görebilmek, sesini duyabilmek için evinin etrafında dolaşır.. Çeşme başını gözler, köy kadınlarının çamaşır yıkadıkları gölde pusuya yatarlarmış. Fatma’da cin mi cin.. Her şeyin farkındaymış, sıcak der yüzünü açar, aman der çarşaftan dışarı narin beyaz kolunu çıkarıp onu gözetleyenleri aşk ateşiyle kavururmuş. Köylerde kızlar evlerde toplanıp türkü çığırır oynar ya, Fatma o geceler oyunların en hasını döktürürmüş. Tabii köyün gençleri dışarıda toplanır, evin içindeki oyunları pencereden izlermiş. O sıralarda köyde düğün varmış. Fatma yine her işin ucundan tutuyor, iki dünür evi arasında koşturup duruyormuş. Düğüne davetli öteki köyün delikanlılarından biriyle de aynı işvesiyle eğlenmekteymiş. Bu delikanlıda oldukça yakışıklı ve boylu poslumuş. Ahmet ismindeki bu genç, Fatma ile konuşabilmek için her yolu denemiş. Rivayete göre Ahmet çarşaf giymek suretiyle, bir iki kez de gölbaşında Fatma ile buluşmuş… İki günlük aşk hem Fatma’yı hem de Ahmet’i yakmış… Düğün günü gelmiş çatmış, oyunlar halaylar… Havaya sıkılan kurşunlar… Ve serseri bir kurşun dam başında oynayan Fatma’yı bulmuş… Fatma’nın ölümü Ahmet’i perişan etmiş… Ahmet, üç günlük sevdası Fatma’nın ardından yataklara düşmüş. Bu türkü de ondan sonra yakılmış.. KÖVENK YOLLARINDA Çimeydim göllerinde He Anom he İlik düğme olaydım O yarin kollarında He Anom he O yandan yandan yandan Bağlantı Severem seni candan He Anom he Üç gün oldu seveli Ne tez usandın benden He Anom he Kövengde bir düğün var Göbeğinde düğüm var Çok paralar sarf ettim Bilmedim böyle gün var Dama vurdum çatmayı Seslen gelsin Fatmayı He Anom he Fatmam nerden öğrenmiş Çarşaftan kol atmayı He Anom he Bağlantı Kövengin yazıları Meliyor kuzuları He Anom he Ben buraya gelmezdim Alnımın yazıları He Anom he Kaynak Anonim Bu türkü, adına türküler yazılan Hayriye ile Kövenkli Ahmet’in ilişkisini anlatır. Kövenkli Ahmet, Hayriye’nin en yakın dostudur. Bu arada Hayriye, İnce Arapların Kemeneci Ali ile evlenir. Yaratılışı sebebiyle kısa sürede ondan da boşanarak Elazığ’a göç eder. Topuz’un kahvesi, o zaman yegane sazlı sözlü eğlence yeridir. Harput’ta oturanların “Mezire” ismini verdikleri yüz yıl önceki Elazığ’da keyif ehlinin gittiği tek yer Topuz’un Kahvesidir. Hayriye de bu kahvenin kantocu artisi olur. Bu işi yürütürken Nuri ile evlenir. Oda uzun sürmez, hem işten hem de Nuri’den ayrılarak tek başına bir evde oturmaya başlar. Bu sırada Mamo Bey ölür. Hayriye’nin günleri, gözdesi olan Kövenkli Ahmet ile geçmeye başlar. Hayriye, Ahmet’e olan sevgisi yüzünden onunla Kövenk’e bile gider. Ahmet kıskanç, üstelik evli, evlenme çağına gelmiş bir oğlu da var… Hayriye, serbestliğe alışmış, işveli, cilveli, gözü pencerede, aşık arayan cinsten uçarı bir yosmadır. Kövenk bir köy, küçük çevre, dedikodular alabildiğine yükselir. Hayriye, bu küçük muhitte aradığını bulamaz Elazığ’a yerleşir. Aradan yıllar geçer, Kövengli Ahmet oğlunu evlendirmeye karar verir. Hayriye’ye haber göndererek düğüne davet eder. Hayriye gitmek istemez fakat Ahmet’i de göremeden edemez. Bu iç sızı ile Kövenk’de bir düğün var Göbeğimde düğüm var Beş yüz lira sarfettim Bilmedim böyle gün var Diyerek Ahmet’in vefasızlığını dile getirirken, candan sevdiği ona yad olmuş, sevmiş fakat murad alamamıştır. Bu hislerini şöyle dile getirir Yar yad oldu yad oldu Yar yolun Bağdat oldu Ben sevdim eller aldı O da bana dert oldu Ahmet’e olan sevgisi Hayriye’nin gönlünde bir kor gibi yanmaktadır. Ona yaklaşarak bileklerinde ilik düğme olmaya dahi razı olduğunu şu dörtlükle ifade eder Kövenk’in illerinde Çimeydim göllerinde İlik düğme olaydım O yarin kollarında Ahmet, Kinederic Köyü’nden oğluna kız bulur, düğün kurulur. Düğün, kız evinden bütün kalabalığı ve ihtişamıyla dönerken, Hayriye’de gözü yaşlı, içi burkularak gizlendiği yerden düğün alayını seyreder. Düğün alayı Kövenk’e girerken yanık sesli bir delikanlı “eli kulağa” atarak şu mayayı uzun perdeden söylemeye başlar Bir kara kaş bir kara göz sende var Bir ayrılmaz deli gönül bende var Çok zamandır hasretinle yanarım Demezsim ki derde derman bende var İki bülbül figan eder bir güle Reva mıdır ben alıyam el güle Düşman eli değmiyecek o güle Gidem gelem ben gülümü derem yar Bu maya biter bitmez, Hayriye’yi gizlendiği görerek coşan ve kendinden geçen düğün alayı, silahlarıyla rast gele ateş etmeye başlar. Bu esnada on altı yaşında bir genç kız çeşme başında testisini doldururken, kurşunlardan biri ona isabet eder ve ölümüne sebebiyet verir. O anda düğün yasa boğulur. Ahmet’in keyfi kaçar. Kızın anası figan ederek iç sızısı ve yanan gönlüyle şöyle ağıt yakar Kövenk’in Pınarbaşı Yavrumun kalem kaşı Düğün harmana geldi Durmaz gözümün yaşı Kövenk yolu bu mudur Desti dolu su mudur Gittin ki tez gelesin Tez geldiğin bu mudur Olacak ya, düğünü bir uğursuzluk basar. Bu uğursuzluk kimden gelmektedir? Belki de Hayriye’nin ahıdır… Düğün alayı cenaze alayına döner. Bu arada olan geline olmuştur ve gelin kendi bahtından şikayet ederek şöyle der Kövenk’in yazıları Otluyor kuzuları Ben buraya gelmezdim Alnımın yazıları Bütün bu olanları gizlendiği yerden seyreden Hayriye, duygulanır ve kendine has işve ve cilvesiyle şöyle der Ahmet ata binsene Siyah palton giysene Hayriye’m senden küsmüş Git gönlünü alsana Olayın ertesi günü, genç kızın tabutu bütün Kövenk halkının omuzlarında gömülmek üzere mezarlığa götürülürken, kızın anasının ağzından çıkan yanık türkü, korulukların arasından yükselir ama, kimi söylediği bilinmez. Kaynak Dr. Naci ONUR Harput’un Ebu Tahir Mahallesi’nde Dabakların Mustafa’sı ile Şehruz Mahallesi’nden Ermeni Nişan’ın kızı Ahçik sevdası bu türküde anlatılıyor. Mustafa ile Ahçik birbirlerini çok seviyorlar. Mustafa evlenmek için konuyu ailesine açıyor. Ailesi ise evlilik olayını, Ahçik’in Ermeni olmasından ötürü rıza göstermiyor. Ahçik’te ailesine evlilik olayından bahseder eder, ama onun da ailesi rıza göstermez. Mustafa evlenebilmek için Ahçik’i kendi dinine yani Müslümanlığa dönmeye çağırmaktadır. Belki kendisi de bu aşk için dinini değiştirmeye razı olabilecektir. Ama kamunun baskısından, kınanmaktan çekinmektedir. Mustafa ile Ahçik, Harput ulemasının ve Ermeni camiasının yoğun baskısından dolayı bir türlü kavuşamazlar. Ahçik yöreyi terk ederken, Mustafa’nın yaşadıkları ise arkadaşı Saçlızade Vehbi tarafından türküleştirilir. Ahçik Türküsü Ahçik’i yolladım urum eline Eser bad-ı sabah zülfün teline Gel seni götürem İslam içine Başımı sevdaya salan o Ahçik Aman o Ahçik civan o Ahçik Vardım kiliseye baktım haçına Gönlümü bağladım sırma saçına Gel seni götürem İslam içine Başımı sevdaya salan o Ahçik Aman o Ahçik civan o Ahçik Vardım Kiliseye Haç suda döner Dinimden dönersem el beni kınar Mustafa bu aşka nice bir yanar Başımı sevdaya salan o Ahçik Aman o Ahçik civan o Ahçik Anonim Yöresi Harput Yazan Harput’un meçhul Bestekârlarından Saçlızade Vehbi Dabak Mustafa’nın arkadaşı Hafız olmakla beraber neşesini ve şevkini devam ettiren Nuri, İri Güllü’yü kendisine dost edinmiş olduğu için onun evine kah yalnız, kah arkadaşları ile beraber gider. Onlar çalar Güllü de güzel sesiyle onlara iştirak eder. Hatta oyun da oynadığı olur. Gençler arasında arkadaş dostuna karşı hususi bir saygı nizamı vardır. Arkadaşının hatırı için hiç kimse onun dostuna hor gözle bakamaz. Herkes ona arkadaşının güya nikahlisiymış gibi hürmet etmeye, dost olan güzel de sevdiği erkeğin arkadaşlarına karşı saygı ve hizmette kusur etmemeğe mecburdur. Hafız Nuri’nin dostu İri Güllü de, Nuri’nin bütün arkadaşlarına saygı da kusur etmez. Nuri’nin arkadaşları o olmadan güllünün kapısını çalmazlar. Nuri ile Güllü’nün görüşmesi ve buluşması uzun sürer. Nihayet Güllü muhitindeki kadınlar nefret etmeye başlar. Yuva kurmak, bir dalda iki kiraz gibi bir yuvada iki kuş olma sevdasına düşer. Nuri de yosma tanınmış olsa bile Güllü’nün halden anlaması, gönül ehlini sayması, bilhassa kendisine karşı candan bağlılığı dolayısıyla buna rıza gösterir. Aşıklar bu karara varınca daha sık buluşmaya başlarlar. Böyle bir evlenmede sevap da vardır. Kötüyü iyi yola çevirmek büyük sevaplardan biridir. Bu kanata varan Nuri, kararını yakın arkadaşlarına söyleyince dost dosta, dost da düşmana söyler, nihayet kendi büyüklerinin kulağına bile bu haber değmiş olur. Babası ve annesi Nuri’yi bu dile düşmüş yosmadan ayırmaya çalışırlar. Fakat Güllü adının çıkmasında kendisinin günahı olmadığını, Nuri’den başka kimseyi sevmediğini, adını yosma çıkaranların kendisini kıskanan Toptop’un yosmaları olduğunu söyleyerek, Nuri’yi kandırır. Fakat ateşin bacayı sarmakta olduğunu bilen anne ve baba, yangını söndürmenin tek çaresini, Nuri’yi temiz süt emmiş bir kızla evlendirmekte bulur ve zaman kaybetmeksizin başgöz ederler. Bu haber İri Güllü’yü yakıp kül eder. Cümle kuş yuva yaptığı halde kendisinin kuş kadar dahi olamadığını düşünerek ağlar, karalar bağlar. Artık kimsenin tesellisi kar etmez Güllüye, Harput ona zindan olur. O da Harput’u arkada bırakarak inip Elazığ’a gelir. Ve kadrini bilen başka birisiyle evlenir. Evlenir amma Nuri de bir türlü onu, O’da Nuri’yi unutamaz. Hatta Nuri öldükten sonra bile. Çünkü, bir gün hamamda Hafız Nuri’nin kızlarını görür, tanımazsa da bunlara kanı kaynar. Nuri’nin kızları olduğunu öğrenince gözyaşını saklayamaz, içli içli ağlar. Meteris Türküsü Meterisin koyunu Hoştur yarın oyunu Gelin gidek ahbaplar Görek selvi boyunu Meterisden ineydim Güllüm gile gideydim Eğer Güllüm ağlarsa Göz yaşını sileydim Uy milli yar uy milli Yaşasın İri Güllü Bu türküyü çıkardan Harputlu Hafız Nuri Köşkün köşküme karşı Atma köşküme taşı İnşallah kavuşuruz Dosda düşmana karşı Meteris gedikleri Şekerdir yedikleri Beni baştan çıkaran Toptopun sürtükleri Uy Nuri saramadım Ben murad alamadım Cümle kuş yuva yaptı Kuş kadar olamadım Meteris altı bağlar Kız söyler gelin ağlar Niye ben ölmüş müyüm Güllüm karalar bağlar Yarı çavuş akıyor Etrafını yıkıyor Çok da güzel değilsin Cilven beni yaıyor Baygın gözlerin oğlan Çapkın sözlerin oğlan Köşkün üstü kuş yeri Kız önüme düş yeri Baharın günü geçti Bağlar oldu kış yeri Serdim yazlık köşkünü Oldum yarın düşkünü Yalın ayak baş açık Peğde kaldım kış günü Uy Nuri saramadım Ben murad alamadım Cümle kuş yuva yaptı Kuş kadar olamadım. Kaynak Av. Fikret Memişoğlu – Harput Halk Bilgileri Yıl 1905… Mevsim yaz. Elazığ 1. Redif taburu Yemen’e hareket edecek. Kışlanın önü ana-baba günü… Yaşlı, genç, ana, baba, kardeş, bacı… Ebedi ayrılığın hüznü çökmüş gönüllere, gözler yaşlı giden evlada, kardeşe, sevgiliye bakıyor… Bu türkü kışlaya gidişi anlatır. Türkünün içinde geçen “Huş” ise Yemen’de küçük bir köydür. Türkünün sade bir hikayesi yoktur. Sadece Yemen’e gideni ve dönmeyenleri anlatır. Türkü, büyük sevkıyatın, haftasında, kadınlar tarafından çıkarılmıştır. Elazığ evvela 4. Ordu, sonra da Kolordu merkezi olduğu için, en çok asker, Harput çevresinden gönderilmiş, hatta “redifler” bile sevk edilmiştir. Bu gün de askeri binalardan birine hala “Redif kışlası” denir. Çünkü “Redif Birlikleri” ELAZIĞ da idi. Bu sevkıyat arasında, Kel Feyzi de vardı. Güzel sesiyle uğurlayanları ağlatmıştır. Bir başka kaynağa göre Yemen Türküsü’nün Menaha’da yakıldığı söyleniyor. Menaha, Yemen’in dağlık kesiminde, Hudeyde’yi San’a’ya bağlayan yolun üzerinde o bölgeye göre büyücek bir ilçedir. Tabii Osmanlı’nın orada büyük bir kışlası bulunuyor. Bildiğimize göre, 1904—1905 isyanını bastırmak için Mihrali Bey’in Yemen’e gelişine dair yakılanlar hariç, Yemen’e on tane türkü yakılmıştır. “Havada Bulut Yok” türküsünü San’a’nın seksen kilometre kadar kuzeyinde, Huş’ta yakılmıştır. Geçit vermeyen kayalık dağların ortasındaki bir tepecikte kurulmuş, küçük bir köy olan Huş’un yolu türküde belirtildiği üzere gerçekten yokuştur. Bu gün de yürekleri sızlatır ne zaman çalınıp söylense… Yemen Türküsü Havada Bulut Yok, Bu Ne Dumandır ? Mahlede Ölüm Yok, Bu Ne Şivandır ? Şu Yemen İlleri Ne De Yamandır. Ah O Yemendir, Gülü Dikendir, Giden Gelmiyor, Acep Nedendir ? Burası Huş’tur, Yolu Yokuştur; Giden Gelmiyor, Acep İştir ? Kışlanın Önünde Redif Sesi Var, Bakın Çantasında Acep Nesi Var ? Bir Çift Kundurası, Bir De Fesi Var. Ah O Yemendir… Kışlanın Önünde Geziyor Kazlar, Elim, Kolum Ağrır, Yüreğim Sızlar, Yemen’e Gidene Ağlıyor Kızlar. Ah O Yemendir… Kışlanın Önünde Bir Binek Taşı, Yoklama Yapıyor Bizim Binbaşı, Sefere Giderler Çavuş, Onbaşı. Ah O Yemendir… Makam Hüseyni Usul Curcuna Kaynak Anonim Yine bir aşk türküsü… Hanife ile Habib’in hikayesi… Hanife köyün en neşeli, en güzeli ve en cilveli kızı… Hanife öyle güzel ki, civar köylerin delikanlıları bile Hanife’yi görmek için yollar aşındırıyormuşlar. Hanife daldan dala konuyormuş, bütün delikanlılara nazarlık dağıtıyormuş. Hanife bu cilvesini güzelliğine borçluymuş. Hanife’ye tutkun olanlardan biri de Zaza Habib isminde genç bir delikanlıymış. Habib, mertliği ve cesurluğu ile çevreye nam salmıştı. Uzun boylu oldukça kuvvetli olan bu delikanlı Hanife’ye iyiden iyiye tutulmuştu. Habib ilk olarak Hanife’ye bir mendil göndermiş… Hanife ise mendili almamış. Habib pes etmemiş bu kez de Hanife’nin yolunu keserek, gönlünün kendisinde olduğunu ve kendisiyle evlenmek istediğini söylemiş. Hanife, yine yok demiş… Habib, bu işin gönül rızasıyla olmayacağını anlamış ve Hanife’yi kaçırmış. Hanife’nin akrabaları Habib’in peşine düşer ve uzun uğraşlar sonucu Hanife’yi Habib’in elinden alırlar. Habib’in yoğun ısrarları Hanife’yi değiştirmiştir. Hanife, artık Habib’i düşünmeye başlamıştır. Öyleki, Hanife Habib’in gönderdiği efsunlanmış, okunmuş elmalardan birini dişleyerek geri gönderir. Elmayı alan Habib, Hanife’nin kendisinden vazgeçmediğine sevinir Fakat, Hanife’nin ailesi Habib’ten kurtulmak için Hanife’yi bir başkasına verir. Habib, tam Hanife’nin sevgisini kazanmışken, bir başkasıyla evleneceğini duyarak üzülür. Habib, Hanife’nin kendisiyle oynaştığını düşünür ve Hanife’nin vefasızlığına kanaat getirerek onun bağrına başka bir güzele gönül verir. Bunu duyan Hanife bir yandan üzülür, bir yandan da Habib’in sevdiği kızın kendisinden çirkin olduğu halde onunla sevişmesinden dolayı haline yerinir. İşin gerçeğini bilip öğrenmeden birbirlerine nisbet olsun diye iki aşığın yaptığı bu vefasızca hareketler onları birbirinden ayırır ve bilahare hakikat öğrenilince tarafların üzüntüsünü aksettiren bu türkü yakılır. Al Alma Türküsü Al almayı dişledim Sapını gümüşledim Kardaş geldi vermedim Yar geldi bağışladım Al alma kızılalma İrafa düzül alma O yar bize gelende Cebine süzül alma Al alma dilim dilim Gel otur benim gülüm Ne dedim, neden küstün Lal olsun arsız dilim Al almanın dördünü Sev yiğidin merdini Seversen bir güzel sev Çekme çirkin derdini Al almanın beşini Çevir atın başını Mendilim sende dursun Sil gözümün yaşını Al almayı daldan al Daldan alma elden al Duydum gelin olisin Dur ben ölem elden al Al alma dört olaydı Yiyene dert olaydı Al almanın sahabı Sözüne mert olaydı Kaynak Av. Fikret Memişoğlu – Harput Halk Bilgileri Bir ağanın kızı, marabasının genç oğlu ile konuşurken görülür. Seven genci, ağası dövdürür, kızı da uzak köylerden birinde oturan bir ağanın oğlu ile nişanlar. Kız marabasının oğluna haber göndererek akşamleyin evinin samanlığında beklediğini, gelip kendisini kaçırmasını ister. Fakat kaçırmaya cesaret edemeyen oğlan, bu son fırsatı da elden kaçırır. Ertesi gün pişman olarak tekrar kaçırmaya kalkarsa da bu defa da kız küser gitmez. Birkaç gün sonra kızın, diğer ağa oğluna nikay kıyılır, düğünü yapılır ve alır uzak bir köye gelin götürürler. Fakat kız gittiği köye ısınamaz. Gizlice eski sevdiğine tekrar haber gönderir, kendisini gelip orada kaçırmasını ister. Araya kış girdiği için, oğlan baharı beklemek zorunda kalır. Baharda yola çıkan genç, sevdiğinin köyüne vardığı zaman acı bir haberle karşılaşır. Köydeki sevdiği ölmüştür. Dağlar Türküsü Dağlar dağımdır benim Derd ortağımdır benim Söyletme çok, ağlarım Yaman çağımdır benim Dağlar dağladı beni Gören ağladı beni Devri dönesi felek Çapraz bağladı beni Dağlar taşıma felek Döner başıma felek Akibet kuş kondurur Mezar taşıma felek Bu dağlar morardı gel Gül benzim sarardı gel Akşam oldu gün battı Samanlık karardı gel Bu dağları kar aldı Gül dibini har aldı Ecele borçlu kaldım Bir canım var yar aldı Bu dağlar olmasaydı Gül benzin solmasaydı Ölüm Allahın emri Ayrılık olmasaydı Kaynak Av. Fikret Memişoğlu – Harput Halk Bilgileri Bu türkü, Harput’ta güzelliği dillere destan olan Ermeni kızı kara gözlü Vartanoş’un üzerine yazılmıştır. Güzelliğe nam salan Vartanoş’a Harput’un gençlerinden fakir bir genç gönlünü kaptırır. Murad ismindeki bu gencin ailesi Vartanoş’u istemiye istemiye ailesinden istemeye gider. Vartanoş’un ailesi fakir olan Murad’a kızı vermemek için yüksek meblağlı başlık parası isterler. Murad’ın ailesi bu başlık parası veremeyeceklerini belirttiler. Aşk acısı çeken Murad, Vartanoş’u kaçırmak için plan yapar. Murad, güpe gündüz bir bahane ile Vartanoş’la buluşur. Vartanoş’u ikna eden Murad, Harput’tan Pertek yolu ile Dersim’e kaçmak için yol koyulurlar. Genç aşıklar Pertek önündeki kaleden geçip dağ yollarını aşarak Kekil Ağa’ya sığınırlar. Genç aşıkların peşinde olanlar aşıkların Kekil Ağa’ya sığındığını haber alırlar. Harput’tan bir haberci Kekil Ağa’ya gönderilerek, gençlerin kendilerine teslim edilmesini isterler. Baskılardan bunalan Kekil Ağa, genç âşıkları ailelerine teslim eder. Murada kadar gelenler, murada ermeden Harput’a geri dönerler. Vakanın duyulması üzerine bir türkü yakılır. Dersim Türküsü Dersim dört dağ içinde Gülü bardağ içinde Dersimi Hak saklasın Bir gülüm bağ içinde Bu dağın ardı meşe Gün gide gölge düşe Evine şivan düşe Uy Vartanoş Vartanoş Dersim dağından savuş Tez gel Harput’a kavuş Pertek önünde kelek Dersime gidek gelek Elin elimde ola Kapu kapu dilenek Bu dağın oylumuna Eğil gözlerin öpem Geldik yol ayrımına Uy Vartanoş Vartanoş Dersim dağından savuş Tez gel Harput’a kavuş Kaynak Anonim Yılı belli değil, herhalde çok eski, Harput’un belli başlı mahallerinden Hoca Ahmet Asım Efendi konağının bitişiğinde birisindeyiz. Burada mütevazı bir aile oturuyor. Bir ana bir oğul bir de gelin. Tanrı bu aileye iki de kız çocuğu vermiş. Birinin adı Nesibe diğerinin Pamuk. Doğrusu ikisi de güzel mi güzel. Fakat Nesibe çok şirin ve cazibeliydi. Bir kış günü baba, satlıcana zatülcenp tutularak bir hafta içinde ölüyor. Gel zaman git zaman anaya da bir kısmet çıkarak Yılangeçiren Köyü’ne gelin gidiyor. İhtiyar büyük ana Güllü bacı ise, oğlunun yuvasını bozmadan bu inci gibi torunlarına kanat açarak Harput’ta kalıyor. Kızları büyütüp yetiştirmeye çalışıyor… Kızlar gerçi yetişiyorlar fakat evde ana baba baskısı olmadığından serbest, hoppa ve afacan olarak… Nesibe büyüyüp geliştikçe güzelliği de o nispette artmakta… Boyu.. Posu yerinde… Yüzünün hat güzellikleri kara kaşları, kara gözleriyle müstesna bir Harput güzeli… Onu kim görürse hayran olurmuş. Onun bu güzelliği az zamanda bütün şehre yayılmış, dillere destan olmuş… Bu haliyle beraber, Harput gibi mutaassıp bir muhitte, serbestçe evinin damına çıkıp damdan ve pencereden gelip geçenleri seyretmeye ve kendisini satmaya başlayınca bütün Harput’un dedikodusu Nesibe’nin üzerinde toplanır. Harput’un çölleleri İstanbul’da külhanbeyi, Diyarbakır’da perhas, ne ise Harput’ta da Çölle aynı anlamdadır. Hiç dururlar mı? Nesibe’yi bir kerecik olsun görmek için takip ve tecessüsler günden güne çoğalır, tazyikler başlar. Her gece sabahlara kadar pencerelerine, damlarına taş yığdırılmakla rahatsız edilirler. İşte bu hovardaların arasında başka Karaligilin Kara Ali gil Mustafa vardır. Elazığ Mebusu Naci beyin küçük kardeşi Mustafa yakışıklı bir gençtir. Aynı zamanda iyi bir ailenin çocuğudur. Fesinin üstüne ince boyalı yazma sarar, mert, cesur, fakat hovardamı hovardadır. Aynı zamanda saz da çalarmış, Nesibe’nin gönlü de Mustafa’dadır. Fakat bunun karşısında Hüseynikli Hamdi Çavuş namında bir belalı vardır. Jandarma süvarisi ve yağız bir delikanlı Görevine gidip gelirken Nesibe’yi görür, beğenir ve gönlünü kaptırır. Hamdi Çavuş bir taraftan kızı sıkıştırdığı gibi, bir taraftan da büyük anası Güllü bacıya müracaatla Nesibe’ye talip olur. Hamdi Çavuş hem Nesibe’den hem de büyük anadan yüz bulamayınca tehdit ve müdahalelerini sıklaştırır. Güllü Bacı daha da ihtiyarlamıştır. Bu durumdan biraz olarak Nesibe’yi evinden uzaklaştırmak ve Mustafa Bey’e vermek için Yılangeçiren’de ki anasının yanına gönderir. Nesibe, Mustafa’dan ayrılmak istemez, fakat mecburen ağlaya ağlaya anasının yanına gider. Fakat Hamdi çavuş Nesibe’nin gittiği yeri de öğrenerek oraya da musallat olur. Orada da gerek kız, gerekse de anasından yüz bulamayınca deliye döner ve elindeki martiniyle Nesibe’yi öldürür sonra da atına binip firar eder. Bu acı ve kötü haber Harput’ta yayılınca, Harput’un meçhul şair ve bestecisi türkü yakıcısı bu ezgiyi dile getirir. Duman Almış Türküsü Duman almış mezarımın üstünü Kömür gözlüm vah vah acep benden küstü mü Ahbaplarım benden ümit kestimi Bağlantı Konma bülbül konma mezar taşıma Genç yaşımda vah vah neler geldi başıma Bir taş geldi pencereye tak dedi Güllü bacı vah vah Nesom burda yok dedi İnanmazsan çıh yuharı bah dedi Bağlantı Bir sazın var altı telden bağlama Ben gidersem kömür gözlüm ağlama Ölür isem ellere bel bağlama Bağlantı Bir yazmam var düre düre eklerim Ölene dek yar yolunu beklerim Hiçe gitti şu benim emeklerim Bağlantı Duman almış mezarımın üstünü Kömür gözlüm acep benden küstü mü Yoktur katillerin dini imanı Bağlantı Ufacık taşlarla kala yapılmaz On atlıyla Hamdi çavuş tutulmaz Nesibe ölmekle Harput yıkılmaz Bağlantı Uzun olur uzun yolun selvisi Ben bilmezdim benim yarim hangisi Kara kaşlı kara gözlü kendisi Kaynak Anonim Zamanımızdan seksen veya doksan yıl önce Harput’ta Dar Kapısı’nda şirin bir ev vardı. Mutluluk çığlıkları gelen bir ev. Sonbahara doğru, insana hoş gelen esintili bir hava olurdu gece ve gündüz. Harput kalabalık, cıvıl cıvıl bir şehirdi o zaman, herkesin işi gücü vardı, hanlar, hamamlar, dükkânlar, medreseler, camiler genişti. Dar Kapısı Mahallesi’nde şirin evin onaltı, onyedi yaşlarında oğlu Üneys bir “yosmaya” vurulmuştu. Yüreği yanık, üzerinde Harput yapısı ipekli bir entari ile gündüzleri bağlarda, bahçelerde, soğuk subaşlarında, Buzluk’ta arkadaşlarıyla yer, içer, eğlenir arkasından efkârın en boğucu havasını teneffüs ederdi. Geceleri bir hoş olurdu Abdeyir Mahallesi… Karşı tarafında “Toptop” vardı. Gecenin iliklere kadar işleyen serinliğinde Toptop sazlar türküler ile eğlenirdi. Böyle gelmişti bu böyle giderdi. Harput’un bütün aşıkları ile ehl_i keyf takımı Toptop’ta öbek öbek olur, kendi arkadaşlarıyla, kendi gönüllerince çalar söyler, yer içer eğlenirlerdi. Öyle divanlar ve arada öyle elezber yüksek hava söylerlerdi ki, etraf mahalledeki kadınlar ve kızlar gizlice duvar ve pencere arkalarında oturur, bu uzun havaları büyük bir zevkle dinlerlerdi. Üneys de geceleri efkar dağıtmak ve gündüz, yeniden efkarlanmak içinToptop’a gelir, bu alemlere iştirak ederdi. Üneys orta boylu, burnu çehresi üzerinde yukarıdan aşağı doğru biraz uzunca, şakacı, hatırlı, hoşsohbet yiğit bir delikanlıydı. İşte böyle bir sonbahar gününün gecesinde ne olduysa oldu. Üzerinde Harput yapısı ipekli entarisi, belinde sırmalı kuşağı ve bu kuşağın arasında tütün tabakası, ayağında yemenisi yanında bir arkadaşıyla tutkunu olduğu güzel yosma, Fide Fidan nın evine vardılar. Çatalkaya’da, Fide kapıyı açmış, gelen aşığı ile arkadaşını içeri almıştı. O gece geç vakitlere kadar gönüllerince eğlendiler. Üneys’in arkadaşı sık sık dışarı çıkıp bahçede ve kapıda sigarasını içiyor, etrafı kolluyor, gelen giden var mı diye dikkatle dinliyor, sonra tekrar tekrar öksüre öksüre içeri giriyor. Pencere açık olduğu için rüzgar arada bir Kayabaşı’nda maya ve uzun hava söyleyen aşıkların seslerini sürükleyip getiriyordu. “Gül, bülbüle aşık mı nedir zarını bekler Pervane dahi yanmak için narını bekler Sevdalı gönül, göz yorarak yarını bekler” Bu ağır türküyü dinlediler, göz göze bakıştılar. Fide içten içe bir soluk aldı verdi. Sonra aralıklı ve sessiz tebessümlerle kaküllerini geriye atarken, beyaz yüzünde gamzeler meydana geldi. Sürmeli gözlerini çevreleyen siyah ve uzun kirbiklerini kapatıp başını önüne eğdi. Kayabaşı’ndan rüzgar yine bir elezber’i yüksek perdeden getiriyordu. Murad ağlar murad ağlar Çay coşmuş Murad ağlar Kimi muradın almış Kimi namurad ağlar Güle damlar güle damlar Gülsuyu güle damlar Kim öğretmiş bülbülü Her seher güle ağlar Vakit gemiş, sohbetler, söyleşmeler, koklaşmalar bitmişti, gitme zamanı gelmişti, gözler mahmurlaşmıştı. Bu arada boğazı kuruyan Üneys, Fide’sinden bir bardak su öyle bir sıçrayışta yerinden kalktı ki sevinçten uçuyordu. Aşığının yanan gönlüne bir bardak soğuk su serpecek ve yeniden alevlenmesini sağlayacaktı. Su geldi, Üneys kana kana içti. İçerken de karşısında elinde tabakla bekleyen fidan boylu Fide’nin gözlerinin içine bakıyordu. Fide çok mutluydu. Bu ara, aşığının hoşuna hoşuna gider düşüncesiyle bardağın dibinde kalan üç dört damla suyu da Üneys’in yüzüne serpti. Arkadaşının yanında bunun bir “töreye uymazlık” olabileceğini hiç düşünmemişti. Neyse kalktılar, kapıyı dikkatle kapayıp ağır adımlarla yürüdüler . Üneys, Fide’nin kapı aralığından onların ardı sıra mahmur gözlerle bakmakta olduğunu gördü. Fakat yolda, arkadaşı tutturdu – “Üneys, senin bu yosmayı gözüm tutmadı! Senin yüzüne o suyu neden serpti ki? Ayıp değil mi, benim yanımda böyle yapılır mı? Doğrusu anlayamadım, başka güller de mi kokluyor sakın? Seni çocuk yerine mi koyuyor yoksa? Tam yosma! Yosmaların da yosması imiş ha…” diyor ve dik dik Üneys’e bakıyordu. Üneys’in başından kaynar sular dökülmeye başlamıştı sanki, terledi, gözleri karardı. Arkadaşına hak veriyor fakat sesini çıkarmıyor, yavaş yavaş yürüyor ve arkadaşının bundan sonraki konuşmalarını artık duyamıyordu. Üneys arkadaşına bir işi oyduğunu, bir yere uğraması gerektiğini söyleyerek ondan ayrıldı. Hiddetle dönüp Fide’nin evine vardı. Kapıyı vurdu. Fide kapıyı aralar aralamaz kuşağından çıkardığını bıçağını zavallı Fide’nin kalbine iki defa sapladı. Güzel Fidoş Fidan şimdi kanlar içinde yatıyordu. Üneys doğruca çeşmeye koştu, bıçağını yıkadı eve geldi. Entarisini çıkarıp yatağının altına koydu ve yattı. Bir saat sonra zaptiye kapının tokmağını vurdu. Dar kapısındaki evin ışıkları yandı, zaptiye kanlı entariyi bulunca, Üneys’i “dam altına” attılar. Dam altındaki nezarethane pencereden yine bir türkü getiriyordu rüzgar… Yine Kayabaşı’ndan geliyordu bu ses, hoş ve yakıcı Sonbahar gecesinin serinliğinde türkü bu sefer de Fide ile Üneys’in aşkını terennüm etmekte idi. Fide Türküsü Çatal kaya alınmaz Dibi taştır delinmez Fide’nin al yanağı Al almada bulunmaz Ah Fidan yar Fidan yar Beni koyup giden yar Evvel böyle değildin Seni bir öğreten var Eşen’e söyleyeydin Kapıyı kösliyeydin Üneys size gelende Yolunu gözliyeydin Eşen’nen yoktur aram Kime gidem yalvaram Üneys gözün kör olsun Sol memededir yaram Kayabaşı yarıldı Düştüm şevem kırıldı Gidin Üneys’e deyin Akdı kanım duruldu Kapıyı araladın Bahtımı karaladın Üneys gözün kör olsun Bağrımdan yaraladın Toptop’ta gezer atlı Çarşafı kanlı katlı Fideme türkü çıkmış Söyleyin dertli dertli Toptop’un taşına bak Gözümün yaşına bak Üneys beni ösgersen Çık Kayabaşı’na bak Aman Fide can cana Bade doldur fincana Otur içek yan yana Son üç mısra her dörtlükten sonra nakarat olarak tekrar edilir Kaynak Yrd. Doç. Dr. M. Naci ONUR Hikâyemiz bir yasak aşk ve onun doğurduğu meçhul bir cinayet… 1898 yılında yaşanan bu aşk hikayesinde, Harput’un tanınmış ailelerinden Korukoğulları’ndan Şevki Bey’in Hafize Hanım ile yani HAFO ile yaşamış olduğu yasak aşkı anlatılıyor. Harput… Müziği ve eğlenceli yaşamı ile tanınıyor. Hemen her akşam Kürsübaşlarının yapıldığı Harput’ta, yine bir sonbahar mevsimi… Kürsübaşılarının müptelası olan Korukoğulları’ndan Şevki Bey, yakışıklığı ve yanık sesi ile gecelerin vazgeçilmez isimleri arasında yer alıyor. Kürsübaşlarının müdavimi olan Şevki Bey, evli ve çocukları olmasına rağmen çapkınlığı ile de tanınıyordu. Hızlı bir yaşamı olan Şevki Bey, gayet güzel, kibar, neşeli bir kadın olan Hafize Hanım ile yada namı değer Hafo’yla gizli bir aşk aşıyordu. Öyle ki Şevki Bey, Harput Kayabaşında, oturdukları evin arka tarafında, annesinden ve eşinden gizli olarak Hafo’ya bir ev bile kiralamıştı. Şevki Beyin bir de on iki yaşlarında Tevfik isminde bir oğlu var. Şevki Bey’in Hafo ile yaşadığı gizli aşkı Tevfik ile evin hizmetçisi olan Ali isimli çocuk biliyordu. Tevfik ile Ali zaman zaman Hafo’nun yanına giderek, onunla sohbet ediyorlardı. Hafo Tevfik’i oğlu gibi seviyordu. Öyle ki Şevki Bey, Tevfik’i mektebe göndermek istememiş ama Hafo’nun zorlamaları ile göndermişti. Bir yıl boyunca yaşanan Şevki Bey, Hafo ve Tevfik ilişkisi, yavaş yavaş aile içerisinde de bilinmeye ve Harput’ta konuşulmaya başlanmıştı. Şevki Bey’in annesi ve eşiyle arasında bir gerginlik yaşanmasına rağmen, Şevki Bey’in sağlamış olduğu otorite sonucunda konu fazla gündeme gelmemişti. Bir Ramazan ayı akşamı Şevki Bey Teravih Namazı’nda iken, Tevfik ve Hizmetçi Ali sohbet etmek üzere Hafo’nun evine giderler. Tevfik ile Hafo arasında bir de parola vardır. Tevfik kapıyı döver ve parolayı söyler. Ama bu kez parolanın karşıtını alamayan Tevfik birkaç kez daha kapıyı çalmaya devam eder. Cevap veren yoktu. Durumdan iyice şüphelenen Tevfik, içeriden gelen yanık kokusuyla daha da şüphelenmişti. Hizmetçi Ali, Tevfik’ten daha boylu boslu ve kuvvetli olduğu için kapıyı omuzlamaya başladı. Birkaç omuz vurması sonunda kapı açıldı. İki genç eve girdikten sonra bir duman tabakasıyla karşılaştılar. Tevfik koşarak bir üst kata Hafo’nun odasına çıktı. Tevfik’i odada hüzünlü bir manzara bekliyordu. Hafize Hanım kürsü başında cansız bir şekilde yatıyordu. Olayın şokunu üzerlerinden atan Tevfik ve Ali, ilk yaptıkları inceleme sonrası Hafize Hanım’ın boğularak öldürüldüğü, etrafın dağınık olması ve kürsüdeki ateşlerin yere düşmesinden ötürü Hafo’nun katil ile bir süre boğuştuğunu anladılar. Yere düşen ateş parçalarını söndüren gençler, dışarı çıkarak bağırmaya başladılar. O sırada Teravih namazından çıkan mahalle sakinleri Hafo’nun evine gelmeye başladılar. Mahalle halkı bu olayı Şevki Bey’e duyurdu. Olay yerine gelen Şevki Bey gördüğü manzara karşısında dona kalmıştı. Hadise, Harput’ta hemen her tarafa yayılmaya başlamıştı. Ertesi gün Hafo’nun cenazesi kaldırıldı. Harput’ta dedikodular başlamıştı. Olaydan altı ay geçmişti. Adli tatbikat sonucu katil veya katiller yakalanamamıştı. Dedikodular daha da büyümüştü. Hafo’nun Şevki’nin anası ve karısı tarafından boğulduğu rivayeti uzun süre konuşuldu. Öldüğü gün hamama gittiği öğrenilen Hafo’nun burada Şevki Bey’in annesi ve karısıyla karşılaştığı ama birbirleriyle konuşmadıkları biliniyor. Rivayete göre hamam sonrası Şevki Beyin annesi ve karısı Hafo’yu evine kadar takip etmişler ve eve girerek büyük bir tartışma içerisine girmişler. Ve bu tartışmanın cinayetle sonuçlandığı söylentileri Harput’a yayılmaya başlamıştı. Hafo’yu çok seven ve onun ölümü ile yıkılan Şevki Bey, altı ay boyunca odasından çıkmayarak, aç susuz ağlayıp durdu. İşte bu acılı günlerinde Şevki Bey, Hafo’nun türküsünü dile getirdi. Hafo’nun evi kaya başında Alaleylam… Oyalı yazma yandı başında Vay beni Şevki’nin aklı yoktur başında Aleylam… Şevki Bey’in arkadaşları, artık yasın bitmesi gerektiğini düşünerek, Şevki Bey’i eğlendirmek için evinden ve odasından çıkardılar. Şevki Bey’le birlikte Tevfik’te gitmişti. Arkadaşları, Şevki Bey’i eğlendirmek için ellerinden gelen her şeyleri yapıyorlardı. Kederini bir türlü içinden atamayan Şevki Bey, elini kulağa atarak, ilk kez bir camia önünde Hafo’nun türküsünü söyledi. Şevki Bey bir yandan türküyü söylerken, bir yandan da ağlıyordu. Bu manzara karşısında Şevki Bey’in arkadaşları da ağlıyordu. O akşam büyük bir beğeni toplayan türkü, ertesi gün bütün halkın ağzındaydı. Artık Harputlular bu türküyü söylüyordu. Hafonun Evi Kayabaşında Hafo’nun evi kaya başında Alaleylam… Oyalı yazma yandı başında Vay beni Şevki’nin aklı yoktur başında Aleylam… Dağlar daldadır, gözüm yoldadır Vay beni Senin o gözün adam aldatır Vay beni Hamamdan çıkmış gider yoluna Aleylam… Şeveler takmış pamuk koluna Vay beni Mevlam sabır ver Şevki kuluna Aleylam… Dağlar daldadır, gözüm yoldadır Vay beni Senin o gözün adam aldatır Vay beni Kaynak Harput Yolları-Nurettin Ardıçoğlu Makam Hüseyni-Harput Harput’ta eğlenceyi seven herkesin bahçesinin bir köşesine havuz başı yapması bir peri köşkü kurmak kadar büyük bir varlık sayılır. Bu mahrumiyet, seven ve sevileni daha çok bir birine bağlar. Gizliden gizliye örülen gönül bağını, haftada bir yapılan eğlenclerde ki türkü sesleri saz nağmeleri yarın bahçesine kadar girer. Evvela bakış görüş, sonra çiçek atış ve çiçek verişte başlayan dostluk daha sonra mektuplaşmaya kadar varır. Kızın hem okuması hem yazması kendisini seven erkek için de büyük bir nimettir. Gece çıktım ayaza Sarıldım bir beyaza Öyle bir yar sevem ki Hem okuya hem yaza Ne ise bu gizli sevişme ne kadar devam ederse etsin, bir gün duyulur mutlak. Çünkü sevgi duman gbi muhakkak etrafa yayılır. Ateş düştüğü yeri yakar, ateş düşen yerden de muhakkak duman çıkar. Bu gizli buluşmalar ve görüşmeler, kız ve oğlanın ailesi tarafından duyulur. Baba, komşu hatırı diye oğlunun yolunu keser, anne kızına küser. Fakat bütün tedbirlere rağmen seven gencin sevilen kızla buluştukları, konuştukları dedikodusu etrafa yayılınca yaman bir rüzgar eser. Kız kafes arkasında saklı kalır. Oğlan dost bağına bakamaz olur. Ailesi zengin olduğu için kızın talibi çoktur. Nitekim bir gün bir münasibi ister, dedikodu dallanmasın diye hemen isteyene verirler. Oğlanda sevdiğinden umudunu keser, bağrına taş basar. Havuzbaşı Türküsü Havuz başının gülleri Şak şak öter bülbülleri O yarin dudu dilleri Havuz başında yatmalı Yorganı baştan atmalı O yarı sarıp yatmalı Allah yar gele, tez gele Ümid var gele, tez gele Havuz başında gül açar Kokusun etrafa saçar Benim yarim benden kaçar Havuz başında yar sandım Yarın sesine uyandım Kalktım boynuna dolandım Allah yar gele, tez gele Ümid var gele, tez gele Havuz başında var bir testi Ne yaman bir rüzgar esti O yar benden ümid kesti Havuz başında yatmadım Yorganı yere atmadım O yarı sarıp yatmadım Allah yar gele, tez gele Ümid var gele, tez gele Kaynak Av. Fikret Memişoğlu – Harput Halk Bilgileri Seferberlikten bir hayli evvel Şakire’nin Nebahat diye oldukça güzel ve cilveli bir kızı varmış. Nebahat, mahallenin bütün gençlerin yüreğini yakmıştır. Gençler Nebahat’ın peşinden koşarken, Nebahat’ta başka bir mahalleden olan bir başka delikanlıyı sevmektedir. Mahalle gençleri bu olaydan haberdar ama, bir türlü Nebahat’ın sevdiği genci bulamamaktadır. Nebahat’ın evinin önünde nöbetler tutulmakta, ama genci yakalayamazlar. Günün birinde mahalleden genç bir delikanlı geçmektedir. Genç tam Nebahat’ın evinin önünden geçerken bahçede bulunan Karadutu görür ve iştahı çeker. Şakire Hanım’dan izin isteyen genç bahçeden bir miktar karadut alır. Karadutu yiye yiye mahalleden geçen genç, mahallenin gençleri tarafından fark edilir. Gençler, aradıkları gencin bu genç olduğuna kanaat getirirler ve genci Nebahat’ın bahçesine gizli girdiği bahanesiyle döverler. Garip genç bir daha ne o mahalleden ne de Nebahat’ın evinin önünden geçer. Mahallenin gençleri işi daha da büyütürler, Nebahat’ın da mahalleyi terk etmesini isterler. Bu olaydan sonra bu türkü yakılır. Karadut Türküsü Karadut parmak gibi Kız yüzün kaymak gibi Beni senden ayıran Çürüsün yaprak gibi Karadutun dalını Eritirler balını Ben bir garip oğluyum Almayın vebalımı Kaynak Av. Fikret Memişoğlu – Harput Halk Bilgileri Harput ve Elazığ sevda türküleri yoğrulmuştur… Türkülerde aşk, sevda, ihanet ve gurbet vardır. İşte, “MAMOŞ” da ihaneti ve ihanetin cezasını anlatan türkülerimizden biridir. Hikayemiz, Elazığ’ın Mustafa Paşa Mahallesi’nde oturan Bekir Hoca ile genç ve güzel karısını anlatmaktadır. Bekir Hoca Harput’ta namusu ve iyiliğiyle tanınan yumuşak başlı temiz bir insandır. Karısı ise gençliğin verdiği tecrübesizlikle evli olduğu halde komşularından, soylu bir aileden olan genç, yakışıklı Mamoş Memet ile ilişki kuracak kadar toydur daha. Mamoş’la Bekir Hoca’nın karısı arasındaki sevgi gittikçe alevlenir. Çevre sakinleri de bu yasak ilişkiyi sezmeye başlamıştır. Fakat sevdalılar buna rağmen her şeyden habersizdirler. Fırsat buldukça buluşur, konuşur, sevişirler. Bu yasak aşk ve ihaneti Bekir Hoca da sonunda öğrenir. Mahalle sakinlerinin bakışları ve çevrede söylenen dedikodular Bekir Hoca’yı canından bezdirmiştir. Sıkıntılı günler yaşayan Bekir Hoca, bunun neye varacağını hesaplamaktadır. Bekir Hoca, bir gün karısına Harput’a gideceğini ve akşam dönmeyeceğini söyler. Bu fırsattan yararlanan genç kadın Mamoş’u eve davet eder, yerler, içerler, eğlenirler. Bekir Hoca ise Harput’a gitmeyecektir. Karanlık bastırınca eve gelir, sessizce kendi anahtarıyla kapıyı açar, sevdalıların bulundukları odaya gelir. İçerden onların eğlenceli çığlıklarını duyan Bekir Hoca, titremeye başlar. Bağırmamak için dudaklarını ısıran Bekir Hoca, sinirden titreyen eliyle tabancasını çekerek odaya girer. Büyük bir hışımla içeri giren Bekir Hoca, ani bir hareketle tabancasını ateşler, Mamoş’u kalbinden, karısını da ağzından vurarak öldürür. Olduğu yere yığılan Bekir Hoca’nın gözlerinde bir iki damla yere düşer. Namusunu temizlemenin rahatlığına eren Bekir Hoca, bir yandan da iki cana kıymanın azabını çekmektedir. Uzun bir süre odadan çıkmayan Bekir Hoca, olayın şokunu üzerinden attıktan sonra zabıtaya teslim olur. Adil bir heyetin eve gelip olayı yerinde incelemelerinden sonra, duruşma sonunda Bekir Hoca beraat eder. İçli olan bu türkünün hikayesinde de böylece büyük bir ders yatmaktadır. Pencere’den bir taş geldi, Ben sandım ki Mamoş geldi. Uyan Mamoş, uyan uyan, Başımıza ne iş geldi. Eyvah Mamoş, eyvah eyvah Tabip getir yarama bak. Penceresi yeşil yaprak, Mamoş giyer kara kapak. Kör olasın Bekir hoca, Yatağımız kara toprak. Eyvah Mamoş, eyvah eyvah Tabip getir yarama bak. Pencere’nin önü çardak, Rakı içtik bardak bardak. Körolasın Bekir hoca Koymadın ki murat alak. Eyvah Mamoş, eyvah eyvah Tabip getir yarama bak. Evlerinin ardı kavak, Yağmur yağar ufak ufak. Kör olasın Bekir hoca, Ağzımdaki kurşuna bak. Di kalk Mamoş di kalk, di kalk Başımıza yığıldı halk. Dışkapıyı araladın, Ah bahtımı karaladın. Kör olasın Bekir hoca, Mamoş’uda yaraladın. Di kalk Mamoş di kalk, di kalk Başımıza yığıldı halk. Mamoş paltonu tutayım mı? Hayrın için satayım mı? Mezarında boş yer var mı? Ben’de gidip yatayım mı? Eyvah Mamoş, eyvah Mamoş Tabib getir imdada koş. Kaynak Fikret Memişoğlu -Makam Hüseyni Zengin bir ailenin iki kızı varmış. Çarşaf içinde, kafes ardında fakat, yalnız gezemezler. Arkalarında hizmetçileri dolaşır. Kise ile konuşamazlar, dedikodu edilir. Evlenmek için talipleri çıkar, ana baba denk değil diye vermezler. Genç bir eczacı, iki bacıdan küçüğünü nasılda görmüş beğenmiş. Erkek güzel bir delikanlı. Fakat o zaman Türklerden kimse eczalık yapmadığı için bu meslek hor görülmektedir. Hem bu genç eczacının sevdiği kız, büyüğü değil küçüğüdür. Büyük dururken küçüğünü istemek adete töreye uymaz. İstense bile veren nerde görülür? Anlaşılıyor ki bu derdin çaresi yok. Ama, seven gönüller de muhakkak, birleşmek kararındadır. Seven de sevilen de derdin çaresine koyulurlar. Günler geçer, ayrılık uzar. Bu uzun ayrılık genç kızı hasta eder. Doktorların reçetesi tesir etmez. Halk kızın derdine ince dert kara sevda der. Doktorlar geçer diyey aldırış etmezler ama, kızın hastalığı gün geçtikçe artar. Seven genç de ilaç doktorlardan kendisine tardı etmelerini ister. Nihayet doktorlar, hasta sahibine ilacın eczacı tarafından saatinde içirilmesini tavsiye ederler. Doktorların tavsiyesi, tutulursa da bir erkeğin kadını yatakta görmesi olacak şey değil. Eczacının gelişi haber verilince, küçük kız hasta yatağından kalkar sedirde melül mazun oturur. İlaç getireni bekler. Bu odanın asıl sahibi odur diye.. Gelince de yüzünü ondan çevirerek verdiği ilacı içer. Gelen eczacı malül mahzun oturan hastasının haline üzülür kalbini ferah tut. Çok sürmez, geçer diye teselli eder gider. Diğer bir gün eczacı yine, hastasına ilaç vererek teselli edip gider. Kız ses vermediği için karşılıklı konuşamazlar. Ancak, gizli bakışlarla konuşur ve fırsat el verirse bir birlerine birer pusula verirler. Bu pusulalarda neler yazılı değildir ki, kız derdini döker eczacıya verir, eczacı ilacını ezer kıza verir. Eczacı gün aşırı gelip gittikçe kızın derdi azalmaz belki artar amma, hayatından memnun olduğu da hissedilir. Soranlara günden güne iyiliğe yüz tuttuğunu söyler. Dördüncü beşinci gelişte kızcağız, iyileşmiş görülerek, eczacının hizmetine karşı dua etmekle kalmaz. Odasında döğdüğü kahveden pişirip ikram eder. Fakat nedense kızcağız tamamen şifa bulmadan, dayısı artık bu eczacının eve gelip gitmemesini ister. Eczacının ayağı yerden kesilir. Ayrılık, sevenleri unutturmaz, bilakis gönül yarasını azdırır. Bir gün kızcağızın dayısı da rahmete kavuşur. Ölüm Allah’ın emri diye bu acı da unutulur. Fakat ayrılık acısı hala devam etmektedir. Nihayet araya adamlar konulur. Kızın evlenmesine annesi ve diğer büyükleri, rıza gösterir mi göztermez mi, pek bilinmez ama genç kız ablasını da alarak eczacı ile birlikte İstanbul’a doğru giderler. Bu gidiş, Elaziz de uzun bir mecaranın devamı sanarak söylenip durmakla kalmaz türküsü bile yakılır. Odasına Vardım Odasına vardım odası malül Kergefin üstüne iğnesi olur Elbet bu odanın sahibi gelir Söyleyin ahbaplar nasıl edeyim O yardan ayrıldım kime gideyim Odasına vardım namaza durmuş Yüzünün şulesi etrafa vurmuş Sandım ki karşımda bir aydır doğmuş Söyleyin ahbaplar nasıl edeyim O yardan ayrıldım kime gideyim Odasına vardım ipekli minder Gel otur sevgilim yüzünü dönder Her ne derdin varsa yaz bana gönder Söyleyin ahbaplar nasıl edeyim O yardan ayrıldım kime gideyim Odasına vardım olur mu böyle Ellerim koynumda merhamet eyle Her ne derdin varsa gel bana söyle Söyleyin ahbaplar nasıl edeyim O yardan ayrıldım kime gideyim Odasına vardım olur mu böyle Dibeğe vurdukça oynar göbeği O yar gelin ola ben de güveği Söyleyin ahbaplar nasıl edeyim O yardan ayrıldım kime gideyim Odasına vardım kahve pişirir Kınalı parmaklar fincan döşürür O yarın gözleri beni şaşırır Söyleyin ahbaplar nasıl edeyim O yardan ayrıldım kime gideyim Kaynak Av. Fikret Memişoğlu – Harput Halk Bilgileri Hekim lakabı ile anılan Emoş, Hakkı adında bir terziye gönlünü kaptırmıştı. Emoş ile Hakkı sık sık gizlice buluşuyorlar. Emoş, Hakkı’ya paraları harcar, ellerinden entariler yapar gömlekler diker. Öte yandan zengin bir aileye mensub olan Aliye de Emoş’u kıskanmakta ve Emoş ile arası da iyi değildir. Aliye, Emoşun Hakkı ile yaşadığı aşk öğrenir ve onların mutlu olmasını istemez. Aliye, kadınlar arasında Emoş ile Hakkı arasındaki aşktan bahsederek, haklarında dedikodu çıkarır. Bu dedikodular karşısında Emoş, Aliye’nin Hakkı’yla ilişki kurmasından şüphelenerek, bu kez O, Aliye hakkında dedikodu çıkarır. Emoş’un çıkardığı dedikodular Aliye’nin kocası Mahmud Beyin kulağına kadar gider. Dedikodulara kanan Mahmud Bey, suçsuz yere Aliye’yi boşamak zorunda kalır. Aliye’yi boşayan Mahmud, bir daha evlenmemek üzere yemin eder. Emoş ile Hakkı’nın ilişkisi devam ederken, kocası tarafından boşanan Aliye ise bulunduğu yeri terk etmek zorunda kalır. Bu hiyake sonrası bu türkü de yakılır. Saray Yolu Saray yolu incedir Ne karanlık gecedir Yastık kurbanın olam Yar yatışı nicedir Saray yolunda çırpız Sevdiğim gökte yıldız Geçti güzel kervanı Kimi gelin kimi kız Saraya inmedin mi Yokuşu dönmedin mi Hekim’in kesesinden Elmedin giymedin mi Saraya indim iniş Ceblerim dolu gümüş Altın gümüş istemem Hakkı tez gelsin demiş Sarayın can eriği Hakkı çiğner hıriği Böyle yavan kemiği Saray yolu düz gider Seslendim ses vermedi O yar küsmüş tez gider. Kaynak Av. Fikret Memişoğlu – Harput Halk Bilgileri Harput’ta Telgraf Müdürü olan Hüseynikli Akif, 1880’li yıllarda yaşadığı bilinmektedir. Oldukça yakışıklı olan Akif Bey, evli olmayıp ablası Ati Hanım ile birlikte yaşıyor. Akif Bey, evli olmayan ablası Ati Hanım’ın tek kalmaması için evlenmediği söyleniliyor. Gecelerin vazgeçilmez ismi olan Akif Bey, sesinin yanıklığı ile de tanınıyor. Meşk gecelerinin başköşesini işgal ediyor. Saray yolundan her sabah Harput’a çıkan Akif Bey’in yolunu gözleyen genç kızlar olurmuş. Bu kızlar zaman zaman Akif Bey’e cilve yapsalar da, Akif Bey onları görmemezlikten gelir. Bir rivayete göre Akif Bey’in bir kızı sevdiği, ama ne kendi ailesi ne de kızın akrabaları bunu kabullenmedikleri söylenir. Bu yüzden Akif Bey, gönül gözünü maneviyata çevirdiği söylenir. Akif’in ölümü hep şüpheyle karşılanmıştır. Bir rivayete göre zehirlendiği, bir rivayete göre de Saray yolundan Harput’a çıkarken kalbinin sıkışması sonucu vefat ettiği söylenmektedir. Genç yaşta ölen Akif için meçhul bestekar bu türküyü yakmıştır. Telgrafcı Akif Bir tel vurdum Yemende kardaşıma Çabuk gelsin diye cenazemin başına Suçum varsa yazın mezar taşıma Yazık oldu benim şu genç yaşıma Şu genç yaşta neler geldi başıma Telgrafın direkleri sayılmaz Nazlı yarim baygın düşmüş ayılmaz Bu genç yaşta düşman olsa kıyılmaz Yazık oldu benim şu genç yaşıma Şu genç yaşta neler geldi başıma Yüksek olur telgrafın direği Yanık olur anaların yüreği Yar sevenin kabul olmaz dileği Yazık oldu benim şu genç yaşıma Şu genç yaşta neler geldi başıma Hüseyniğin altı serin bahçeler Başıma toplandı hacı hocalar Tabutum kaldırsın gençler kocalar Yazık oldu benim şu genç yaşıma Şu genç yaşta neler geldi başıma Hüseynikten çıktım şeher yoluna İnsafsızlar pusu kurmuş yoluma Can ağrısı etti koluma Yazık oldu benim şu genç yaşıma Şu genç yaşta neler geldi başıma Kaynak Sedat Çağlayan Bu oyun, Elazığ’ın Harput Bucağından derlenmiştir. Oyun “Mumlu Dans” namıyla dünyaca tanınmaktadır. ”Çayda Çıra” oyunu hakkında çeşitli efsaneler vardır. Ancak, bunlar dilden dile dolaşan çeşitli halk masallarına benzemekte ve diğer şehirlerimizde anlatılan efsanelerin bir varyantı ya da değişikliğe uğramış bir şekli olarak anlatılmaktadır. Efsaneye göre Hazar Gölü kenarında bir köyde birbirini seven iki genç, gizlice buluşmaktadırlar. Erkeğin buluşma yerine gidebilmesi için gölü yüzerek geçmesi gerekmektedir. Buluşma gece olduğundan, kız çıra Dındik yakarak gence yerini belli etmektedir. Genç ise, ışığa doğru yüzmekte ve böylece sevgililer buluşmaktadır. Bu durumu sezen kızın babası, buluşmanın yapılacağı bir gün erkeğin yüzerek gölün ortalarına geldiği sıralarda çırayı söndürür ve genç sevgilinin gölde boğulmasına sebep olur. Bunu fark eden kız da kendini suya atar, o da kaybolur. Bunun üzerine bütün köylü toplanarak ellerindeki “Çıra”larla iki sevgiliyi aramaya başlarlar. Efsaneye göre, bu olay üzerine ağıtlar yakılmış, türküler söylenmiş ve çıra ile arama olayı oyunlaşarak günümüze kadar gelmiştir. Bir diğer öykü ise; Altınova’da yapılan görkemli bir düğünde geleneksel bir biçimde çay kenarında kurulan düğün meydanında çıralar yakılmış, Somat’lar kurulmuş ve düğün bütün coşkusuyla devam etmektedir. Bu sırada ay tutulunca, evlenen gencin annesi olan Pembe HAN tabaklara çıralar, mumlar diktirip gençlerin ellerine vermiş ve önde kendisi olmak üzere yürüyerek düğün meydanına, görkemli bir biçimde girmişlerdir. Bu buluşun mükemmelliği karşısında aşka gelen “Zurnacı Başı”, ellerindeki tabaklarla ortalığı bir anda gündüze çeviren, bu kalabalığı karşılayarak, gelenlerin ayak hareketlerine uygun bir müzik çalar. Kendisine eşlik eden kırk davul kırk zurna ile ortalık inlemeye başlar, böylece “Çayda Çıra” oyununun melodisi ortaya çıkmış olur. Bu olay gelenek halini almış ve çayda çıra oyunu günümüze kadar oynanıla gelmiştir. Çayda Çıra oyunu sürekli olarak kendi melodisi ile oynanır. Ancak oyunun başlangıcında “Şirvan” ya da “Gelin Ağlatma Havası” denilen bir melodi çalınır. Bu oyunun melodisi ile başka bir oyun oynanmadığı gibi, bu oyun başka bir melodi ile de oynanmamaktadır. Oyun 10/8 lik usulde, “Şirvan” makamındadır. Orta çabuklukta bir oyun olan çayda çıra, en az dört-beş kişi ile yürütülür. Arka arkaya dizilerek bazen tek dizi, bazen de daire şeklinde oynanmaktadır. Halay sınıfından çok, dini bir raksa benzemektedir. Taklitli bir oyun olmayan “Çayda Çıra”, usul itibariyle başladığı gibi bitmekte ve usulde bir değişiklik olmamaktadır. Hem açık, hem de kapalı yerlerde oynanır. Güvey ya da gelin misâfir önüne çıkarılırken ve de “güvey gezdirmesi” geleneği yerine getirilirken oynanır. Tüm oyunlarda başta oynayana kolbaşı, sonda oynayana sonbaşı ya da poçik denir. Sadece halay oyununda “Halaybaşı” ve “Halaysonu” adları kullanılır. Oyunun aracı çift tabak ve içerisindeki üçer mumdan ibarettir. Oyun yürütülürken “Heey, Teey, Tey” diye nara atılır. Elazığ’ın yörelerinde delikanlıya “Gakkoş” adı verilir. Oyun düğünlerde, dini ve milli bayramlarda oynanır. Çayda Çıra Türküsü Çayda çıra yanıyor, Yanar çayda çıralar, Yanıp yanıp sönüyor, Kızlar oyun sıralar. Yavaş yürü usul bas, Gelin hanım gelirse, Engeller uyanıyor. Defçi toplar paralar. Çayda çıra yanıyor, Çayda çıra yanıyor, Ay tutulmuş sanıyor, Humar göz uyanıyor. Yavaş oyna güzelim, Fitil çifte yara bir, Herkes seni tanıyor. Yürek mi dayanıyor. Çayda çıra yakarım, Çayda çıra yüz çıra, Yar yoluna bakarım, Yanıyor sıra sıra. Bir yüz görümlüğüne, Yarim keklik ben şahin, Beşibirlik takarım. Giderim ardı sıra . Hikayemiz yine Harput’tan, ama bu kez bir sevda masalı değil… Bu kez çocuğu olmayan bir annenin hikayesi… Uzun yıllar önce Harput’ta yaşayan İsmail Ağa varmış… İsmail Ağa, adını sanını devam ettirecek bir çocuğu olmadığı için hep mutsuz ve sinirli imiş… Hayattan zevk alamayan İsmail Ağa’nın yüzü hiç gülmezmiş… İsmail Ağa’nın yüzü 40’ından sonra gülmüş. Yüce Yaratan İsmail Ağa’ya, nur topu gibi bir erkek evlat vermiş… Ve, İsmail Ağa 40’ından sonra farklı bir kimliğe bürünmüş… İsmi Hasan olan bebek, yıllar boyu el üstünde büyütülmüş… Yıllar yılları kovalamış ve Hasan’ın evlilik çağı gelmiş… İsmail Ağa, Harput ve yöresine haber salarak, oğluna en güzel kızı aratmış… Ve birkaç gün içerisinde saçları beline varan, bir ay parçası kadar güzel olan Zülfüye’yi bulmuşlar… Düğünler dernekler kurulmuş, tam üç gün üç gece düğün yapılmış…Aradan yıllar geçmiş, Hasan ile Zülfüye’nin çocukları olmamış. Bu durum karşısında İsmail Ağa ikinci kez umutsuzluğa kapılmış. Yine umutsuzluğa kapılan İsmail Ağa, suratı asık bir şekilde gezmiş. Dertli İsmail Ağa, derdini kimseye açamıyor ve oğlunu tekrar evlendirmek istiyor. Fakat saçları beline kadar uzanan Zülfüye gelinini de çok seviyor…Onu üzmek istemiyor. Zamanın birinde İsmail Ağa, bahçede çalışan işçileri sohbet anında yakalar. İşçilerin sohbet etmesine kızan İsmail Ağa, “Size bir soru soracağım. Bilirseniz sizi cezalandırmayacağım” der. İsmail Ağa, işçilere türkülü bir şekilde sorusunu sorar Bele bağlar bele bağlar, yar saçını bele bağlar Gül açmaz bülbül konsun, yıkılsın bele bağlar İşçiler bu türkülü sorunun cevabını düşüne dururken, bu esnada kaynatasına yemek getiren Zülfüye gelin, çalılar arkasında bu türküyü duyar…Ve, bunun kendisine söylendiği anlayarak, kocasının yanına gider. Durumu kocasına anlatır ve türkülü soruya cevap vermek için müsaade ister. Kocasında müsaade alır ve tekrar bulunduğu çalının yanına giderek, soruya yine türkülü cevap verir Bele bağlar bele bağlar, yar saçını bele bağlar Gül açmış bülbül konmaz, yıkılsın bele bağlar Bunu duyan İsmail Ağa, büyük bir hayal kırıklığına ve üzüntüye kapılıyor. Gelinine karşı hata yaptığını anlayan İsmail Ağa, oturduğu gölge yerden kalkarak, tarlanın ortasına güneşin altına oturur. Ve, şu mısrayı okur Güne düştüm güne düştüm, gölgeden güne düştüm Felek çarkın kırıla, dediğin güne düştüm… Kaynak Azmi OZAN Türkülerin halayların nasıl doğduğunu anlatan hikayelerden birisi. Bir aşk hikayesi. Yaralı, bereli, hüzünlü, acılı, buruk bir aşk hikayesi. Sonu acıyla biten bir hikaye. Türk filmi gibi bir hikaye.. Hikayemiz bir ceviz ağacının dibinde başlıyor. Yanık sesli İsmail, elinde sazı, bir cevizin dibinde türküler söyleyip duruyor. İsmail köyün çobanı. İşi zor. Yazın bahçelerde de, kış geldi mi asıl işi başlar. İsmail’in babası baş eke. Sonbaharın yarısı dedin mi bir iş güç alır İsmail’in ailesinin başını. Başlar asıl koşuşturma. Köy gezilecek, kom gezilecek. Mallar alınacak, büyükbaşı da, küçükbaşı da ayrı ayrı toplanacak. Ben deyim bin, siz deyin iki bin davar toplanacak. Mezra’ya çıkarılacak. Bütün kış bakılacak. Sütü, yağı çıkacak. Herkesin payı ayrılacak. Hepsi İsmail’in ailesinin ellerinden öper. Bahar geldi mi yavaş yavaş paylar dağılır. İsmail’in işi azalır. Alır sazını gider cevizin dibine. Başlar türkü söyleyip saz çalmaya. En güzel uzun havalar İsmail’de, en güzel oyun havaları İsmail’de, en güzel halaylar İsmail’de. “İyi de çalar köftehor…” der babası. Arkadaşlarının düğününde İsmail çalmıştır hep. Aslında köyün çoğunun düğününde çalmıştır da. Bazen civar köylerden bile gelir çağırırlar İsmail’i. Gider çalar. Fakirse para pul almaz düğün sahibinden. İnsanlar mutlu olsun ister, sevsin ister, sevenler kavuşsun ister. Kendi de sever. Köyün güzellerindendir İpek Kız. İpek gibidir teni, bembeyazdır elleri, akça pakça bir dünya güzeli. Ailesinin tek kızıdır İpek Kız. Herkes üstüne titrer. İsmail’i ta çocukluğundan tanır. Bütün köy aşkları gibi çeşme başında ilk sohbet yapılmış; çanaktan, atının üzerindeki İsmail’e su verilmiş, İsmail su içerken bakışılmış ve yüreklerde yangın başlamış işte. Deli gibi severler birbirlerini. Bir gün göremeseler yürekleri yanar hasretle. Evlenecekler sonunda, köylü de bilir bunu. İpek Kız’ın babası da sever İsmail’i evladı gibi, razıdır bu evliliğe. Ama anası yok mu, o cadı anası. Boynu altında kalası, bedenine top değesi. İster ki kızı zengin birine varsın da havası olsun köyde. Neyse işte, sonuçta babanın sözü geçer de Allah’tan evde sevenler kavuşacak gibi görünür hikayemizde. Ama hiç de öyle sanıldığı gibi olmaz. Hayat yine acıdır. Gösterir gerçeğini yine. Nasıl mı? Efendim, bizim İpek Kız’ın babası bir gün çeker İsmail’i bir köşeye “Evlat..” der, “…vakit geldi git artık askere, bak ben de yaşlandım. Git dön yapalım İpek kızımla düğününüzü, üç günlük ömrüm kaldı, göreyim torunlarımı da öyle göçeyim bu diyardan…” İçinde yıldırımlar, şimşekler çakar İsmail Oğlan’ın. Öper müstakbel kayın babasının ellerinden gözleri yaşlı. Gider kendi anasına babasına anlatır olanları. Babası rıza verir. İsmail ilk celpte gider askere, vatani görevine. Mektuplar yazılır, şiirler yazılır. İsmail’e saz bulur başçavuş. İsmail türküler yakar İpek Kız!a. İki kere izne gelir yirmi dört ayda. Görür İpek Kız’ı rahatlar. Kayınbabası uğurlar her seferinde “Yüreğin rahat olsun evladım. Sizi evermeden ölmem.” der. Der de tutamaz sözünü. Teskereye altı ay kala İpek Kız’ın babası Hakkın rahmetine kavuşur. Cadaloz anası hemen oyunlarına başlar. İpek Kız’ı Reşit Ağa’nın oğluna yamamaya kalkar. İpek Kız ağlar sızlar. Bir de mektup yazarlar başçavuşun ağzından, şehit oldu İsmail diye. İpek kız erir biter. Düşünemez olur. Bakışları donuklaşır. Beklentisi falan kalmaz hayattan. Bu arada anası da lafı yayar ortasına köyün. İpek Kız severmiş de güya Reşit Ağa’nın oğlunu babasına korkusundan demezmiş şimdiye kadar. Gün falan belirlenir. Dernek düğün edilecek. Hiç düşünmezler İsmail’in öğreneceğini. İsmail köydeki kan kardeşinden öğrenir olayları. İnanmaz okuduklarına. Tam düğün günü gelir elinde sazıyla. Çıkar meydana. Başlar çalmaya. “Büyük Cevizin Dibi Nanay Gülüm Nana Yar Ne Gezersin El Gibi Nanay Kibarım Nanay Sallan Da Gel Yanıma Nanay Gülüm Nana Yar Helalca Malım Gibi Nanay Kibarım Nanay Büyük Ceviz Yarıldı Nanay Gülüm Nana Yar Annen Bana Darıldı Nanay Kibarım Nanay Darılırsa Darılsın Nanay Gülüm Nana Yar El Oğludur Kızıdır Sarıldı Nanay Kibarım Nanay Ceviz Meyvasın Güzel Nanay Gülüm Nana Yar Güz Gelir Döker Gazel Nanay Kibarım Nanay Beni Sevmez Demişler Nanay Gülüm Nana Yar Seni Severim Ezel Nanay Kibarım Nanay” İpek Kız inanamaz gözlerine. Koşar gelir İsmail’inin yanına. Sarılırlar birbirlerine. Bir daha da ayrılmazlar ömür boyunca. Bir ömür ayrılmadılar dedim ama, ne kadar sürdü ömürleri? Kaçtıkları evden, ki İsmail’in babasının mezradaki damından, gelip Reşit Ağa’nın adamları, kaldırıp ikisini de dağa; en yüksek uçurumun kenarında vurdular ikisini de. İkisinin cansız bedeni bile yan yana düştü. Güzel sesli genç bir müezzin ezan okurken, sesini duyup aziz Allah diyenlerin hepsini görür. Fakat hiçbir kimseye ve hiçbir eve kötü nazarla baktığı duyulmaz Camii komşusu olan bir evin 12-13 yaşlarında küçük kızı da müezzinin sesinden zevk almalı ki, camiye gelip gittikçe “Amca ezan okuyacak mısın?” diye sorar, o da “Evet kızım. Ezan okumaya geldim” diyerek kızcağızı okşayıp geçer. Fakat bir sene sonra 14-15 yaşlarına gelen küçük kızcağız, birden bire serpilerek büyür. Yanakları pembeleşmeye başlar. Artık müezzinin yolunda da görünmez olur. Ezan okunurken arada sırada evinin yüksek ayvanına çıktığı, fakat ezan bittikten sonra hemen içeriye girdiği görülür. Uzaktan uzağa bu görünüş bekar müezzinin kalbinde gizli bir yaraya içli bir sevgiye kalp olur. Ancak evvel küçük iken kimsenin sahip çıkmadığı bu güzele büyüdükten sonra sahip çıkanlar ve istemeye gelenler olduğu duyulur. Fakat onu almak, ilk önce onu sevenin hakkı değil mi? Bu zengin aile kızın seven müezzin de kendisi almak için ağız aratırsa da herkes bu talebe güler. Bir müezzinin zengin bir efendi kızına talip olması deliliktir diye. Sevdiğine kavuşamamak ümitsizliğine düşen müezzin bir türlü hislerini yenemez. Bilhassa sevdiğinin başka birine nişanlandığını duyunca, delirmişçesine üzülür, kına gecesinden evvel ne lazımsa onu yapmaya, sevdiğinin de kendisini isteyeceğini zanneder onu kaçırmaya karar verir. Fakat bir türlü de imkan bulamaz. Alan razı veren razı olduğu için, her şey hazırlanır, düğün günü gelir çatar. Akşam ezanını okurken düğün evinin şenliğini gören müezzin, bir cenaze cemaati görmüş gibi irkilir. Nihayet kına gecesi, yatsı ezanını okuduktan sonra, güveyi evinde sazlar çalınıp oyunlar oynanırken, kendisi de sevdiğini kendisine vermeyene karşı bir oyun oymaya ve kızın yüksek ayvanına çıkıp onu kaçırmaya aklına koyar. Gerçekten düğün evine giren çıkan çok olursa da, arayıp soran da pek olmaz. Sevdiğini ebediyen elinden kaçırmak üzere olan genç müezzin, yatsı ezanını okuduktan sonra düğün kargaşalığından faydalanarak, gizlice kız evinin ayvanına çıkar. Ellerine kına yakılan sevgilisini kaçırmaya hazırlanır. Fakat ayvanda ayak sesi duyan ve gölge görenler telaşlanır. Bağırıp çağırmaya başlarlar. Hemen erkeklere de haber verilir. Nasipsiz genç sevgilisini kaçırmak şöyle dursun eve dolan erkeklerin eline düşmemek ve tanınmamak için kendisini yüksek ayvanlardan atar. Arkası sıra koşup yakalamak isterlerse de, gelmeyin vururum diye gelenleri korkutarak kaçıp kurtulur. Ertesi gün sevilen kız, nikahlısının evine gönderilirken, sevenin de derdine yanmak için bir türkü yakılır. Yüksek Ayvanlar Türküsü Yüksek ayvanlarda yatmış uyumuş Ela gözlerini uyku bürümüş Ezel küçücüktü şimdi büyümüş Ellerin benimle ne kavgası var Gül ile bülbülün har davası var Yüksek ayvanlarda kandiller yanar Kandilin üstüne bülbüller konar Herkes sevdiğine böyle mi yanar Ellerin benimle ne kavgası var Gül ile bülbülün har davası var Yüksek ayvanlardan attım kendimi Çok aradım bulamadım dengimi Kırmızı güllerden almış rengini Ellerin benimle ne kavgası var Gül ile bülbülün har davası var Kaynak Av. Fikret Memişoğlu – Harput Halk Bilgileri Harput’un Göllübağ semtinde oturan Gülüş, Paşa torunu Nusret isminde bir gençle gizlice buluşmaya ve görüşmeye başlar. Evvela pencereden pencereye işaretle başlayan görüşme, sonra kuytu yollar ve yeşil dallar içinde yüz yüze, diz dize devam eder. Duyulmasın diye buluşma yerleri de her gün değişir. Bir gün bu bağda, diğer gün obür bağda… Yine bir gün Gülüş ile Nusret sözleşir ve karanlık çökünce buluşurlar. Gecenin sessizliği içinde yaprak hışıltısı bile duyulduğundan, buluştukları yerin köpekleri ulumaya başlar. Aşık çiftin buluştukları semtte bahçesi olan Osman, köpeklerin sesi üzerine dışarı çıkarak etrafı araştırır. Nusret bu gecenin, kendisini kolluyyan bir düşman olduğunu sanarak, “Yaklaşma vururum” diye seslenir. Aşıklardan habersiz olan Osman, hırsız yakalayacağım diye sesin geldiği tarafa doğru koşar. Sesten dolayı korkuya kapılan Nusret, sevdiğini ele vermemek için Osman’a doğru ateş eder. Nusret’in silah sesini ve Osman’ın iniltilerini duyan bahçedekiler hepsi dışarı dökülür. Osman yaralanmıştır. Nusret ile Gülüş korkuya kapılarak, ayrı taraflara koşmaya ayışığında bir dereye, Nusret ise ayrı bir dereye sapar. Fakat ikisi de yakalanır. Kadınlar Gülüş’ü ayvalı bağda bir ağaca, erkeklerde Nusret’i cevizli derede diğer bir ağaca bağlarlar. Bir şey yapmazlarsa da, kötüye örnek olmasın diye, yalnız yaş çubuklarla döver ve sabaha kadar ağaçlara bağlı olarak bırakırlar. Ertesi gün bu hadise Harput’ta da duyulur. Halkın diline düşer. Yüz senelik bir hatıra olan bu güne türkü yakılır. Ayvalı Bağ Türküsü Bu dere başdan başa ayvalı bağ Ayvalar sararıyor dön geri bak Ellerin yarı da bile vah bize vah Ne yaman öğretmişler şu bülbülü Her seher gelir sorar gonca gülü Bu dere başdan başa cevizli bağ Cevizler şık şık eder dön geri bak Ellerin yarı bile vah bize vah Ne yaman öğretmişler şu bülbülü Her seher gelir arar gonca gülü Bu dere başdan başa nar ağacı Eğildim bir nar aldım o da acı Ellerin yarı bile can ilacı Ne yaman öğretmişler şu bülbülü Her seher gelir sorar gonca gülü Kaynak Av. Fikret Memişoğlu – Harput Halk Bilgileri Fatma adında bir kızcığazı, sevdiğinden başkasına vermişler amma zorla gelin olan Fatma sokakta sevdiğini gördükçe çarşaftan kol atarak kendisini sevdalısına tanıtır. Sık sık başı açık dama çıkarak dostuna el eder. Komşular tarafından gözden kaçmıyan Fatmanın bu hali dedikodu edilerek dillere düşer. Sevdiği, Fatma’ya haber göndererek “Eğer gönlün yine bende ise, dama çıkacağına çarşafını ay yola çık” der. Fatma bir Kurban Bayramı günü, bayramlık elbiselerini giyerek süslenir bezenir, sevdiği ile haberleşir ve geceleyin evden kaçıp dostu ile beraber karanlıklara karışırlar. Arkasından giden atlılar, kaçanların izini tozunu dahil bulamazlar. Gittikleri yoldan eli boş dönerler. Fatma dağlar aşıp kaçarken arkasından çıkarılan türkü de dillere destan olur. Fatma Türküsü Dama kurdum çatmayı Çağır gele Fatmayı Fatma nerden alışmış Çarşaftan kol atmayı Dama çıkma başı açık Her gören olur aşık Eğer gönlün bendeyse Çarşafın al yola çık Dama çıkma görürler Boyunca gül verirler Bu komşular haindir Bizi dile verirler Damda bastuh olur mu Dizde yastık olur mu Sevip sevip almadın Böyle dostluk olur mu Dam başında duran kız Bayram geldi donan kız Bayram kurbansız olmaz Canım sana kurban kız Dama çıkmış el eder Küpeler gel gel eder Çözmüş saçın bağını Zülfünü tel tel eder Damda güzel dolanır Testide su bulanır İnce bel, beyaz gerdan Buna can’mı dayanır Dama çıkmış bir tane Saçları tane tane Yarıma kurban olsun Ev başına bir tane Dama çıkmış bir güzel Damın etrafın gezer Elinde bir teste gül Kendi, gülünden güzel Dama çıkmış bir gelin Kemere vermiş elin Hey beni kınayanlar Görün imana gelin. Kaynak Av. Fikret Memişoğlu – Harput Halk Bilgileri Harput’un tanınmış ailelerinden birinin kızına Hakkı adında bir genç talip olur. Fakat nedense bu talep hoş karşılanmaz. Hakkı da sevmişim alacağım, kim ne derse desin, diyerek israr eder. Dedikodusu yayılan bu hadise, şeklini ve mahiyetini değiştirerek bir namus meselesi olur. Dedikodulardan bunalan kızın babası, Palu’daki eniştesine haber göndererek, Hakkı’nın kızının peşinden ayrılması için bir-iki adam ister. Palu’dan gelen adamlar birkaç gün Hakkı’yı takibe alırlar. Zamanını kollayan adamların amacı Hakkı’nın gözünü korkutmak ve kızın peşini bırakmasıdır. Bir bayram günü… Bayramlık kıyafetlerini giymiş olan Hakkı gezip tozarken, takipte olan adamlar onu pusuya düşürürler. Sıkı bir kavga sonrası Hakkı dövülerek, öldürülür. Hakkı, sevgilisi için yaptırdığı büyük konak da oturamamıştı… Hakkı Türküsü Bir konak yaptırdım yüceden yüce İçinde yatmadım üç gün üç gece Kurbanlar keseydim göçtüğüm gece Ben vuruldum kardaş yine sen sağ ol Şu Tahirin evi, kat kat üstüne Hakkıyı sardılar kurban postuna Bayram günü düşman geldi kastına Ben vuruldum kardaş yine sen sağ ol Yine Agah liverini bağlıyor Kürt Hayri’ye kenli kenli ağlıyor Hakkı ölmüş her canın dağlıyor Ben vuruldum kardaş yine sen sağ ol Kaynak Av. Fikret Memişoğlu – Harput Halk Bilgileri Elazığ tahrirat kaleminde küçük bir memur olan Mehmet ismindeki gencin Fikri adındaki bir kabadayı tarafından öldürülmesi üzerine yakılan bu türkünün hikayesi de şöyledir Anadolu’nun birçok yerlerinde, sosyal hayatın bir zorlaması olarak ortaya çıkan dost tutma olayı vardır. Halkın hoş karşılamaması ve geleneklere aykırı düşmesi yüzünden gayri meşru aşk çevrede hoş karşılanmaz. Ö dönemin hovardaları, halkın aşırı taassubuna rağmen yine de bir çözüm getirdiğine inanıldığından özel evlerde yaşayan kadınlardan dost tutarlarmış. Tutarlarmış diyoruz, bugün artık bu gibi olaylar olmamakta, ayrıca türkümüzün konusu olan olay da bundan 60-70 sene evvel geçmektedir. Bu dost evlerinden birisi de Sara adındaki bir kadına aitti. Sara’nın evinde bulunan ve güzelliği, çekiciliği, kıvraklığıyla gençleri baştan çıkarmada usta olan Zinnete isimli kadın ile Katip Mehmet arasında da işte böyle bir ilişki vardır. Zinnete, bu özellikleriyle bir çok gencin kanına girmiş, bir çok yuvanın yıkılmasına sebep olmuş bir dilber, Mehmet ise genç ve yakışıklıdır. Olay akşamı Katip yine Sara’nın evine gider. Öte yandan yine bu eve gelen Fikri isminde genç bir kabadayı da bulunur. Fikri de Zinnete’ye tutulmuştur. Fikri, kabadayılığına güvenerek Zinnete’ye sahip çıkmakta ve Zinnete’nin hiçbir erkekle görülmemesini istememektedir. Katip Mehmet’in gittiği akşam Fikri de Sara’nın evine gelir. Fikri her akşam olduğu gibi bu akşamda arkadaşları ile birlikte gelir. Uzun bir süre kapıyı çalan Fikri, kapının açılmaması karşısında kafası bozularak arkadaşları ile birlikte kapıyı kırarak içeri girerler. Evden içeri giren Fikri, odaların birinde Katip Mehmet ile Zinnete’yi birlikte görür. Fikri belinde taşıdığı hançeri çektiği gibi Katip’e saplar. Katip oracıkta ölür. Fikri ve arkadaşları hapse atılır, belli süre sonunda çıkarlar. Çıktığının ertesi günü gece karanlığında yüksek bir köprüden düşen Fikri, boynu altında kalarak ölür. Bu acıklı olay üzerine de bu ağıt yakılmıştır. Katip Türküsü Mezireden çıktım ağrıyor başım Dumdum kurşunuyla serildi naşım Buna sebep olan arap kardaşım Di değme de değme yaram derindir Yaram sağalırsa mevlam kerimdir Mezireden çıktım yıldız ışılar Katibi vurmuşlar kanı fışılar İmdada gelmiyor hayın komşular Bağlantı Saranın evleri Toptop’a bakar Katibi vurmuşlar al kanlar akar Bir mahle katibin yoluna bakar Bağlantı Atımı bağladım ben bir dikene Tükettin ömrümü ömrün tükene Benden selam olsun “kefen diken”e Bağlantı Toptop’un önünde perteğin yolu Fikri bey geliyor liveri dolu Katibi vuran da İbiş’in oğlu Bağlantı Anam yoğurdumu ayran eylesin Çıkıp yücelerden seyran eylesin Yoluma bakmasın, hicran eylesin Bağlantı Sabahleyin kalktım çantama baktım Melul mahzun alıp atıma taktım Anama uymadım bağırımı yaktım Bağlantı Kaynak Anonim 16 veya 17 yaşlarında olan İbrahim adında toy bir genç ile Kavriye adında aile hasımlarından birinin kızını sever. Bu sevişmenin kaste makrun olduğu zannedilerek dedikodusu yapılır. Kavriyenin akrabalarının kulağına giden bu dedikodu bir namus meselesi yapılarak Kırk Kuyular mevkiinde seven gencin yolu beklenir. Yolun sağında ve solundaki taş kovuklarından atılan kurşunlarla öldürülen İbrahim uzvu kesilip eline verilir. Başına da çiçek takılır. Öldürülen gencin masum olduğu ve yakışıklı bulunduğu düşünülerek üzüntüsünü duyanlar, ölümünü müteakip aşağıdaki türküyü çıkarırlar. Kırık Kuyular Türküsü Karmı yağmış kırk kuyunun başına Bu yıl girdim henüz onbeş yaşına Bu genç yaşta neler geldi başıma Küçük yaşdan bir yar sevdim sarmadım Sürmelimin sefasını sürmedim Bizim dağdan çıktım başım selamet Kırk kuyuya geldim koptu kıyamet Anam bacım olsun size emanet Küçük yaşdan bir yar sevdim sarmadım Sürmelimin sefasını sürmedim Gide gide kundurama kum doldu Yaram derin içerime kan doldu Poriklerim kaş üstünde bend oldu Küçük yaşdan bir yar sevdim sarmadım Sürmelimin sefasını sürmedim Kaynak Av. Fikret Memişoğlu – Harput Halk Bilgileri Toptop’a giden yolun solundaki bir evde oturan bir kırık yosma adı üzerinde aşkı bir eğlence bilir. Kendisini seven birine değil ikisine birden yüz verirmiş. Sevenler ikidir, fakat sevilen birdir. Bir gönülde iki sevda olamaz ama iki gönülde bir sevda olur. Kırılıp dökülerek suya gidip gelen bu kırık yosma bir gün birine başka bir gün diğerine gülümser. Fakat onu takip edenler bu iki yüzlülüğün farkına varırlar. İki aşık, dert ortağı odluları için sevgililerinin kendilerine yaptığını bildiklerinden işlerini birbirine açarlar. Bir günde gam dağıtmak için kuray suyunun başına gidip oturur içerler. Arkadaş arkadaş içip eğlenirlerken bu tek sevgiliyi paylaşmaya koyulurlar. O der “Sen vazgeç” öteki “Sen vazeç” der. Bu konuşma dilleşmeye nihayet dövüşmeye kadar varır. İçilen de şişede durduğu gibi durmaz. Dert ortağı olan iki dost, birbirine düşman kesilir. İçkinin tesiriyle birbirlerine acı sözler sarfeder nihayet işi hançer bıçağa havale ederler. Bu kavgada biri diğerini sırtından vurarak öldürür. Başınde eğlendikleri Kurey suyu kana boyanır. Gençlerden katip denilen birisi ahirete diğeri de hapishaneye gider. Kırık yosma da üzerine çıkarılan türkü ile kalır. Kurey Suyu Türküsü Kurey suyu yan gider Açma yarem kan gider Buna tabib neylesin Ecel gelmiş can gider Bu su buradan akmasın Huni bağrım yakmasın Gidin yarime deyin O bakışı bakmasın Su koydum su tasına Gül koydum ortasına Beni yardan ayıran Çıkmasın haftasına Su gelir yudum yudum Gel otur benim dudum Dünyayı güzel alsa Tek sendedir umudum Su gelir bendi bilir Güzeldir kendi bilir Ben onun kölesiyim Satarsa kendi bilir Su gelir bulanarak Kureyi dolanarak Buna can mı dayanır Yar geçti salınarak Su gelir mıldır mıldır Sözü söylüyen dildir Bir sen söyle bir de ben Kim dertli kim değildir Su gelir taş dibinden İçeydim köpüğünden Candan seven geçer mi Ölse de sevdiğinden Sular akar derine Vuruldum ben diline Testi kulpun kırıla Yorulmuş yarın kolu Suyun altı çiçekler Toya gider melekler Sevdim murad almadım Boşa gitti emekler Kaynak Av. Fikret Memişoğlu – Harput Halk Bilgileri Bu türkü, 19 Şubat 1968 tarihinde Elazığ Yemeniciler Çarsısında bir gece bekçisi tarafından gizlice arkasından vurularak öldürülen Elazığlı kabadayı Zülküf Kar için çıkarılmıştır. Zülküf Kar 1934 yılında Elazığ’ın Yığıki Aksaray mahallesinde doğmuştur. Bir evin bir tek oğludur. Okuryazar olacak kadar okumuştur. Babası İslam Bey, Erzurum’dan gelmiş ve Elazığ’a yerleşmiş bir PTT memurudur. Çocukluğundan itibaren pervasız ve korkusuz, fakat mert ve dürüst bir yapısı vardır. En ufak bir kavgada onunla baş etmek mümkün olmaz. Daha kendisi gençliğe adım atarken babası ve annesi aralıklarla vefat eder. İri yapılı ve kuvvetli bir genç haline gelince, Elazığ’ın bazı eğlence mekanlarına takılmaya başlar. Elazığ gazinolarında eğlenmek için arkadaşları ile beraber olduğu zamanlar yaşanan bazı kavgalarda cesareti ve mertliği ile kendisini gösterir ve kısa zamanda kabadayı olarak tanınır. Takım elbise giyen yakışıklı bir delikanlıdır. Daha on sekiz yaş civarında iken uzun boylu, kıvırcık saçlı 100 kg ağırlığında güçlü kuvvetli yakışıklı bir yapısıyla kabadayı olarak tanınmaya içerisinde Elazığ’ın eğlence aleminde bir çevresi olur. Sorunu olanlara kendi usulü ile yardım eder. Bunun karşılığında da eğlence dünyasının bazı yetkilileri bazen isteyerek bazen de istemeyerek kendisini maddi olarak beslemeye başlarlar. Bir zaman sonra Ankara’da ve bazı diğer illerde de eğlence sektörünün bazı alanlarına gider ve oralarda da arkadaşlar edinir. Karslı kabadayı Küret Cemali en samimi arkadaşlarından biriymiş. Ara sıra Ankara’da ve Elazığ’da buluşurlarmış. Artık belli çevrelerden bir nevi haraç alabilen, bazı eğlence yerlerine direkt olarak hükmedebilen ve epeyce maddi olanaklara kavuşan bir kişi olur. Mahallesinde ve yörede fakir ve ihtiyaç sahiplerine maddi yardımlarda kömürü olmayanların kışlık yakacaklarını alır. Benzeri konularda bir yardımsever olarak birçok kişinin yardımına koşar ve bu yönüyle garibanlar ve aç sahipleri tarafından sevilir ve taktir edilir. Kabadayıdır ama kesinlikle çok dürüst, güvenilir ve namuslu bir insandır. Bir keresinde Ankara’da bir gazinoda eğlenirken çıkan kavgada iki kişi ölür ve kendisi de on beş yerinden yaralanır. Fakat tedavi olduktan sonra iyileşir ve tekrar Elazığ’a döner. Bu arada Elazığ’ın eski Gölcük Sinemasının karşısında Keban Taksi adında bir taksi durağı açarak onu çalıştırmaya başlar. Beş sene civarında bu taksi durağını işletir. Bilindiği gibi o zamanın taksileri hep İmpala, Chevrolet gibi taksiler idi. Yığıki’nin bahçelerinde bazen klarnetçi Mevlüt Canaydın ve benzeri bazı mahalli müzisyenlerle sofralar kurup meşkler de yaparlarmış. 0 yıllarda taksi az olduğu için mahalleler ve köyler arasında ulaşım için daha çok fayton kullanılırmış. Durumu iyi olanların genelde tanıdığı ve güvendiği bir faytoncusu varmış. Faytoncu Hilmi’de Zülküf’ün faytoncusu imiş. Bir gün Yığıki de bir bahçede eğlenirken faytoncusunu bir şey almak için çarşıya göndermek ister. Faytoncu Hilmi itiraz edince kızar ve palaskasından tutarak onu oradaki ağacın dalına asar. Tanıyanlar gücü ve kuvvetinden bahsederken bu hadiseyi örnek gösterirler. Genellikle tek başına gezermiş. Mecbur kalmadıkça silah taşımaz ve kullanmazmış. Gazino aleminde ve eğlence sektöründe yaşadığı olaylarda çok karşı karşıya gelmiş olacak ki, zabıta ile arası pek iyi değilmiş. Ağa, bey ve devlet yöneticileri ile herhangi bir samimiyet kurarak işlerini yürütme yoluna pek girmezmiş. 1968 yılına geldiğinde Erzurum’dan akrabaları olan bir bayanla nişanlanmış. Aynı yıl şubat ayının ondokuzunda Elazığ Demir Gazinosunda eğlenirken birilerinin sataşması üzerine kavgaya karışmış. Bu sataşmanın kendisinden rahatsız olan o zamanın Elazığ’ın bazı çevrelerinin kuryeleri tarafından kasıtlı olarak çıkartıldığı söylenmektedir. Gece saat civarında asayiş yetkilileri kendisini sorgulamak istemiş. Fakat cesur ve gözü pek Zülküf’e fazla yaklaşmamışlar. Zülküf ise üzerinde silah olduğu için gazinoyu terk edip Elazığ Yemeniciler çarşısına doğru uzaklaşmaya başlamış. Yerde çok kar ve buz varmış. Bir ara ayağı bir buz parçasına takılınca kayıp düşmüş. Arkasından yetişen gece bekçisi Ali Koç, gizlice arkadan beynine ateş ederek öldürmüş. Bu bekçi ise, Zülküf’ün o kış yakacağını alarak yardım ettiği bekçiymiş. Dürüst, namuslu, güvenilir ve başkasının malına ve mülküne tecavüz etmeyen ve fakir ve muhtaçları kollayan Zülküf’ün, bu şekilde nişanlıyken arkasından habersizce beynine sıkılan bir kurşunla daha 34 yasında iken öldürülmesi, kısa zamanda Elazığ’ın her yanında üzüntüye sebep olmuş. Bir nevi Elazığ ayağa kalkmış. Cenazesi Yığıki yeni mezarlığına kaldırılırken binlerce insan eşlik etmiş. Fakat ailesinden pek kimse yokmuş. Zaten iki kız kardeşi çok önceleri 1950′lerde Bursa’ya yerleşmiş. Elazığ’da halen sadece dayısı oğulları vardır. İşte bu acıklı son nedeniyle meçhul bestekarlar Zülküf’e ağıtlar yakmaya başlamış. Bu ağıt daha sonra sevilen mahalli sanatçı Sıtkı Demirci tarafından, 1969 yılında bir Elazığ ezgisi olarak plağa okunmuş. Plağın çıkmasından sonra ezgi çok yayılmış ve o günden sonra defalarca kayıtlara ve bantlara geçecek şekilde mahalli sanatçılarca okunmuştur. Halen de Elazığ mahalli sanatçılarının repertuarlarında yer bulan ve seslendirilen bir ezgi olmaya devam etmektedir. Zülküf İnişte Yokuşta İnişte yokuşta ata binmezdim Zülküf’üm kurşuna boyun eğmezdim Yanımdan değseydi belki de ölmezdim Nedem anam nedem kaderim böyle Beynimden vuruldum gel otur ağla Yiğıki bağlarının meyvesi değdi Zülküf bir kurşuna boynunu eğdi Atılan kurşunlar Zülküf’e değdi Nedem anam nedem kaderim böyle Beynimden vuruldum gel otur ağla Kaynak Anonim Türkümüzün öyküsü Maden İlçesi’nde cereyan etmiştir, Palulu bir müezzin, caminin karşısındaki evde bulunan bir kadına aşık olur. Her sabah minareye çıktığı vakit, karşıdaki kadına hitaben, ezan okur şekilde, söz atarak kadınla anlaşır. Kadın da hocaya türkü ile cevap vermeğe başlar, ve böylece bir müddet geçer. Nihayet bir gece hoca, yatsı namazından sonra sevgilisine kavuşur. Bu türküde hocanın ezan şeklinde kadına hitabı, her ne kadar hakiki ise; kadının cevabı, halk tarafından bu hadise üzerine çıkarılmış bir mukabeledir. Hoca-Ezan ile Sana elma gönderdim aldın mı? Kadın- Elma, alma almamışım; Vallahi billahi yememişim Ben ellere dememişim Nakarat Hocam nenni nenni… Gülüm nenni nenni… Senin sevdiğin hocam ben mi? Hoca- Ezan ileBen, Keloğlanı bulur kafasını kırarım. Kadın- İlişmeyin Keloğlana! Sırrımız verir meydana; Ben ağlarım yana yana… Nakarat Hoca-Ezan ile Ne vakit geleyim sizin eve? Kadın- Penceresi sıra sıra; Yatsı namazından sonra, Eller uyuduktan sonra Nakarat Hoca- Ya sizin evdeki finolar var? Kadın- Finoları bağlamışım, Yağlı çörek doğramışım; Hocam sana bal ile kaymak saklamışım Nakarat Hoca-Ezan ile Hacı ağa evde olmasın ha? Kadın- Hacı gitmiş alacağa, Kahveyi sürdüm ocağa… Al beni de sar kucağa! Nihayet Hoca yatsı namazından sonra sevgilisine kavuşur.. KAYNAK M. Ferruh Arsunar – Elazığ Halkevi Orkestra Şefi 04 -03-1937 – Elaziz

ağrı yöresine ait türküler ve hikayeleri