1 kazanım (Fiilimsiyle, fiil ve isim soylu kelimeler arasındaki 6. kazanım (Kurallı ve devrik cümleleri, anlam ve kullanım 2016 EĞİTİM ÖĞRETİM YILI 8. SINIF TÜRKÇE DERSİ 12. Sınıf (A) Edebiyatı 46 Fiil Çatısı - 1 1. Aşağıdaki dizelerin hangisinde çatı özelliği aranmaz? A) Duyuluyor zamanın tahtayı kemirdiği Tavan aralarında, tavan aralarında B) Atıyor sızıların çıplak duvarda nabzı Çivi yaralarında, çivi yaralarında C) Bir merhamettir yanan, daracık odaların 8Sınıf Fiilde Çatı Testleri 8.Sınıf Anlatım Bozukluğu Testleri 8.Sınıf Yazım Kuralları ve Noktalama İşaretleri Testleri 8.Sınıf Şiir Bilgisi Testleri 8.SINIF TÜRKÇE TEOG DENEMELERİ 8.Sınıf Türkçe Yazılı Sınavı Çöz 8.Sınıf Atasözleri ve Deyimler Testleri Page149 - ATA YAYINCILIK 8. sinif Turkce soru dunyasi. P. 149. 2 TÜRKÇE Fiilde Çatı Test 10. Nesne almadığı hâlde alabilme özelliği bulunan fiil cümleleri, geçişlidir. 8SINIF TÜRKÇE FİİLDE ÇATI Kasım 05, 2019 Bağlantıyı al; Facebook; Twitter; Pinterest; E-posta; Diğer Uygulamalar; Fiillerde Çatı | 8. Sınıf. 1. Özne-Yüklem İlişkisine Göre Fiiller (Etken Fiil, Edilgen Fiil) 2. Nesne-Yüklem İlişkisine Göre Fiiller (Geçişli Fiil, Geçişsiz Fiil) Cumartesi Ocak 8, 2022; Dersyap Ana Sayfa; Test Çöz 1rvU8. Geçişsiz fiiller nedir, geçişsiz çatı örnekleri ve soru çözümüyle konu anlatımını bu sayfada bulabilirsiniz. Fiilde çatı konusunun nesnesine göre alt başlıklarından biri olan geçişsiz fiiller, yüklemde belirtilen işi yapan öznenin yaptığı işten etkilenen bir nesnenin olmadığını ve olamayacağını ifade eder. Geçişsiz fiiller, yüklemin nesneyle olan ilişkisine göre belirlenir. Basit bir tanımla “Nesnesi olmayan veya nesne alamayan fiiller geçişsizdir.” diyebiliriz. Cümledeki yükleme “ne, kim, neyi, kimi?” sorularını sorduğumuzda eğer bir cevap alamıyorsak, o fiil geçişsizdir. Zaten bu sorular cümledeki belirtili veya belirtisiz nesneyi buldurmaya yöneliktir. “Cansu’nun yaptığı espriye hepimiz çok güldük.” cümlesinde, yüklemin güldük nesne alabilen bir fiil olup olmadığını anlamak için sırayla “ne, kim, neyi, kimi / okurum?” sorularını soruyoruz. İçlerinden hiçbirinin mantıklı bir cevabı yoktur. Yani “ne güldük, neyi güldük, kimi güldük, kim güldük?” soruları anlamsız olduğundan, bu cümle geçişsizdir diyebiliriz. Örnek – Bu olaydan sonra tamamen içine kapandı. nesne yok, geçişsiz – Beni görünce hemen boynuma sarıldı. nesne yok, geçişsiz – Yorgunluktan gelir gelmez yatağına uzandı. nesne yok, geçişsiz Yukarıda kalın olarak gösterilen yüklemlere soruları sorduğumuzda herhangi bir cevap alamayız. Bunun için bu fiiller geçişsiz fiil olarak kabul edilir. “Evden çıkmadan fırını kapat.” cümlesine baktığımızda ise, yükleme soracağımız nesneyi bulduran “neyi?” sorusuna cevap bulabiliriz. İşte böyle cümleler geçişli çatılı kabul edilir. NOT Nesneyi bulduran sorular “ne, kim, neyi, kimi?” sorularıdır. Bu soruların bir harfini bile değiştirerek yükleme başka türlü sorular sorulamaz. Örneğin “kime” sorusu nesneyi değil, dolaylı tümleci buldurur. Bunun için bir yüklemin geçişli / geçişsiz olduğunu anlamak için yalnızca dört soru sorulmalıdır. Örnek “Geçerken mutlaka bana uğrayın.” cümlesine eğer “kime uğrayın?” sorusunu sorarsak dolaylı tümleci buluruz. Fakat bunu nesne gibi görüp bu fiili geçişli sayarsak yanlış olur. Çünkü bu fiil nesneyi bulduran soruların hiçbirine cevap veremez. Bunun için yüklem geçişsizdir. ÖNEMLİ UYARI Cümlede “ne, kim” soruları hem özneyi hem de nesneyi buldurur. Bu soruların cevabı işi yapan kişiyi gösteriyorsa özne, işten etkilenen varlığı gösteriyorsa nesneyi ifade eder. Buna dikkat etmeli, sorularımızın karşılığının özne mi yoksa nesne mi olduğuna dikkat ederek fiillerin geçişli veya geçişsiz olduğu belirlenmelidir. Örnek “Kardeşim köpekten çok korkar.” cümlesinde “kim korkar?” sorusunun cevabı vardır. Fakat bu cevap cümlenin nesnesi değil, öznesidir. Bu nedenle cümle etken ve geçişsizdir. UYARI Oluş ve durum fiilleri –istisnaları olmakla birlikte– genellikle geçişsizdir. Ayrıca bir fiil farklı cümlelerde hem geçişli hem de geçişsiz fiil olacak şekilde kullanılabilir. Bunun için fiili tek başınayken geçişli veya geçişsiz olarak nitelemek çok da doğru olmaz. Örnek – Köpekten kovalayınca eve kadar koştum. nesne alamaz, geçişsiz – Yarışmada 100 metreyi 20 saniyede koştum. nesne alabilir, geçişli NOT Geçişsiz fiiller, yüklemin nesne ile olan bağını açıklar. Bir yüklem hem geçişsiz hem de etken, edilgen, işteş, dönüşlü… olabilir. Örnek – Dün gece alınan habere çok sevinildi. edilgen, geçişsiz – Küçük kardeşim bugün erkenden uyandı. etken, geçişsiz UYARI Geçişsiz fiilleri bulmanın pratik yolu, fiilden önce “onu” kelimesini getirmektir. Eğer bir fiil bu şekilde anlamsız oluyorsa geçişsiz kabul edilir. Örnek – Abimle her hafta sonu ava gideriz. onu gideriz? -> geçişsiz NOT Sorularda sıkça kullanılan ve her zaman geçişsiz olarak kullanılan fiiller aşağıda sıralanmıştır uyumak, sızlanmak, uzanmak, ağlamak, çökmek, sevinmek, yıkanmak, korkmak, akmak, değişmek, gülmek, keyiflenmek, birikmek, taşınmak, susmak, küsmek vb. Geçişsiz Cümle Örnekleri Aşağıda geçişsiz cümlelere çeşitli örnekler sıralanmıştır. Bu örneklere bakıldığında, kalın olarak gösterilen yüklemlerin “neyi, kimi, ne, kim?” sorularına cevap vermediğini görürüz. – Geleceğe her zaman umutla baktık. – Okul sonrası annesine ev işlerinde yardım ediyordu. – Sabahtan beri burada bekliyorum. – Balonu uçan çocuk bir süre ağladı. – Arkadaşım az önce buradan geçti. – Bütün gün çarşıda boş boş gezmiş. – Anlattıklarımı dinlemediğin için artık susuyorum. – Senden cevap alamayınca çok korktum. – Son zamanlarda çok değiştin. – Eve gelir gelmez koltuğa uzandım. Orkun KUTLU » “Fiilde Çatı“ sayfasına dön! Yorum Yap! Yazı Ayrıntıları... Yazdır! Bu Yazıyı Paylaşın! Çatı özelliği, yüklemin özne ve nesne ile olan ilişkisine göre şekillenir. Yalnızca yüklemi fiil olan cümlelerde çatı özelliği aranabilir. Yüklemi isim olan cümlelerde çatı özelliği aranmaz. Örnekler Kolay olan şey, vazgeçmekti. → Çatı özelliği aranmaz çünkü yüklemi isimdir. Tartışmaktan , vazgeçti. → Çatı özelliği aranır çünkü yüklemi fiildir. Bununla mücadele etmek zordu. → Çatı özelliği aranmaz çünkü yüklemi isimdir. Bütün gün seni aradım. → Çatı özelliği aranır çünkü yüklemi fiildir. A. Öznesine Göre Çatılar Özne – Yüklem İlişkisine Göre Çatılar 1. Etken Fiiller Gerçek özne alabilen tüm fiiller, etken çatılıdır. Öznenin açık veya gizli olması fark etmez çünkü işi yapan bellidir. Örnekler Ahmet köpeğini buldu. → Etkendir çünkü işi yapan bellidir. 2. Edilgen Fiiller Sözde özne alabilen tüm fiiller, edilgen çatılıdır. Yüklemde mutlaka “-l” veya “-n” seslerinden birinin bulunması gerekir. Edilgen çatılı fiillerde işi yapan belli değildir. Edilgen çatılı fiillerde nesne bulunmaz. Örnekler Ahmet’in köpeği bulundu. → Edilgendir. Köpek, kim tarafından bulundu? -Belli değil. Kurallara uymadığı için uyarıldı. → Edilgendir. Kim tarafından uyarıldı? -Belli değil. Uyarı Yüklemden önce “birileri tarafından” sözcük grubunu getirdiğimizde cümle anlamlı oluyorsa o cümle edilgen çatıya sahiptir. Sınıf temizlendi. → Edilgen Sınıf birileri tarafından temizlendi. Yolcular götürüldü. → Edilgen Yolcular birileri tarafından götürüldü. Yükleminde “-l” ve “-n” bulunduran her sözcük edilgen olmaz. Zeynep, senin bu davranışına üzülmüş. Düğüne gitmek için giyindi. “Üzülmüş” ve “giyindi” sözcükleri gerçek özne aldıkları için etkendir. Zaman içerisinde gerçekleşen doğal olaylar ile tabiat olaylarının bulunduğu cümlelerde, yüklemde “-l, -n” ekleri olsa bile, özne gerçek kabul edilir. Bu tür cümleler, etken çatılı olarak değerlendirilir. Fırtınada rüzgâra dayanamayan ağaçlar yıkıldı. → Etken Arabamız bozuk yolda çok sarsılıyordu. → Etken Bazı çatı soruları, anlam özelliği ile sorulabilir Aşağıdaki cümlelerin hangisinde özne hem işi yapan hem de yaptığı işten etkilenen varlık durumundadır? Eda, aynanın karşısında süsleniyor. →Süsleme işini özne kendisi yapıyor ve bu işten yine kendisi etkileniyor. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde birden çok öznenin bir işi “birlikte” yapma anlamı vardır? Kuzular meleşiyordu. → Meleşme işi birlikte yapılan bir eylemdir. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde birden çok öznenin bir işi “karşılıklı” yapma anlamı vardır? Üç yıldır görüşüyoruz. → Görüşme işi karşılıklı yapılan bir eylemdir. B. Nesnesine Göre Çatılar Nesne – Yüklem İlişkisine Göre Çatılar 1. Geçişli Fiiller Nesne alan ya da alabilecek durumda olan tüm fiiller geçişlidir. Örnekler Annem çiçekleri suluyor. → Geçişlidir. Annem neyi suluyor? -Çiçekleri Belirtili nesne Ece kitap okuyor. → Geçişlidir. Ece ne okuyor? -Kitap Belirtisiz nesne Seni anlıyorum. → Geçişlidir. Kimi anlıyorum? -Seni Belirli nesne Yanına aldı. → Nesne yok ama alabilecek durumda. Bu sebeple geçişlidir. Yükleme sorduğumuz ”Neyi?”, ”Kimi?” ve ”Ne?” sorularına cevap alabiliyoruz. Örnekler Yanına neyi aldı. Yanına kimi aldı. Yanına, ne aldı. 2. Geçişsiz Fiiller Nesne almayan/alamayan tüm fiiller geçişsizdir. Örnekler Sonunda işlerim bitti. → Geçişsiz çünkü nesne alamıyor. Yarım saat kadar oturduk. → Geçişsiz çünkü nesne alamıyor. Uyarı Tek başına bir fiil verilip geçişlilik durumu sorulduğunda, fiilin başına ”onu” sözcüğünü getiririz. Anlamlı oluyorsa geçişli, olmuyorsa geçişsizdir. Onu Aradı. → Geçişli Onu Yazdı. → Geçişli Onu Koştu. → Geçişsiz Onu Uyudu. → Geçişsiz Bazı fiillerin geçişli olup olmadıkları kullanıldıkları cümleye göre farklılık gösterebilir. Yüzüne güneş kremi sürdü. → Nesne alabildiği için geçişlidir. Yolculuk iki saat sürdü. → Nesne alamadığı için geçişsizdir. “-t, -r, -tır” ekleri, geçişsiz bir fiile geldiğinde o fiili geçişli hâle dönüştürür. Aynı ekler, geçişli bir fiile getirildiğinde o fiilin geçişlilik derecesi artar. “-t, -r, -tır” eklerinden birini alarak geçişli hâle dönüşen fiillerde özne, işi kendisi yapar. Ağladı. → Geçişsiz Ağlattı. → Geçişli Kızardı. → Geçişsiz Kızarttı. → Geçişli Geçişli bir fiil “-t, -r, -tır” eklerinden birini alırsa cümleye, “işi başkasına yaptırma” anlamı verir. Anladı. → Geçişli Anlattı. → Geçişli KONUYLA İLGİLİ DAHA FAZLA İÇERİK 1. Dosyaların hepsini tek tek cümlenin fiilinin özne ve nesnesine göre çatısı hangi seçenekte doğru verilmiştir? Öznesine GöreNesnesine GöreAEtkenGeçişliBEtkenGeçişsizCEdilgenGeçişsizDEdilgenGeçişli2. Öğretmen derste Melike, Hasan, Kenan ve Serap’tan seçtikleri birer fiili hem geçişli hem geçişsiz fiil olacak şekilde birer cümlede kullanmalarını kurduğu cümleler şöyledirMelike Sabahleyin vapurla karşıya aracı tehlikeli şekilde Koridorda öğrenciler metreyi 11 saniyede Arkadaşlarıyla kırlarda kadar şehri Hava almak için dışarı bugün biraz erken göre öğretmen, hangi öğrencinin yanlış örnek verdiğini söyleyecektir?A Melike’nin B Hasan’ınC Kenan’ın D Serap’ın3. “-l-“ ve “-n-” çatı ekini alan fiiller etken veya edilgen göre aşağıdakilerin hangisinde bu açıklamaya örnek verilirken yanlışlık yapılmıştır?A Antrenmanda çok terlediği için eve gelince yıkandı, etkenTörenden önce kaldırımlar ve caddeler iyice yıkandı, edilgenB Annem, toplantıya gitmek için hazırlandı, etkenGelecek yılın programı çok önceden hazırlandı, edilgenC Olanlara sinirlenen adam uzun süre söylendi, etkenYarın havanın yağışlı olacağı söylendi, edilgenD Maç, olumsuz hava şartları yüzünden ileri bir tarihe atıldı, etkenKullanılmış kâğıtlar dönüşüm kutusuna atıldı, edilgen4. Elindeki kitapları bırakıp köşedeki masaya cümlelerden hangisinin fiili, nesnesine göre çatısı bakımından bu cümleyle aynıdır?A Arabamız aniden yolun ortasında Bizim takım son maçı da Okumam için verdiği kitabı bugün Başından geçenleri bize de 1. Bu yıl derslerine geçen yıla göre daha çok Bu mahalledeki kişilerin çoğunu yıllardır İşlerini bitirdikten sonra sen de onlarla Bu kadar çabuk döneceğimiz aklımıza Bu cümlelerden hangisinin yüklemi geçişlidir?Bazı öğrenciler, öğretmenin sorusunu aşağıdaki gibi cevaplamıştırYakup 1. cümleMehmet 2. cümleSelen 3. cümleNihat 4. cümleBuna göre öğretmen hangi öğrencinin doğru cevap verdiğini söyleyecektir?A Yakup’un C SeleninB Mehmet’in D Nihat’ın6. 1. Herkes benim düşünceme katılırsa yanılmış olmaktan Yüksek mevkilerde sağduyuya az Mizah, şakanın arkasına gizlenmiş Güzellik, çoğu zaman kusurları gizleyen bir cümlelerin hangilerinde çatı özelliği aranmaz?A 1 – 2 C3-4B 2-3 D 1 – 47. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde hem geçişli hem geçişsiz fiil kullanılmıştır?A Siz sevgiyi ekin, orada sevinç Yaptığın iyiliği hatırlama, gördüğün iyiliği Haftada bir öğün yemek yeme, ona vereceğin parayı bir fakire Birleşikken ayakta dururuz, bölünmüşken X Kitaplar da dostlar gibi az ama iyi seçilmiş Okuma zevkini kazanan için kitap en değerli Okumak, insana farklı farklı pencereler İnsan, sevdiği bir kitabı tekrar okuduğunda eski bir dosta kavuşmuş gibi gösterilen cümlelerin hangisinde fiil çatısı aranmaz?A X B Y C Z D J9. Sinem Hafta sonu pikniğe gidilecek mi?Ceren Hayır, piknik ileriki bir tarihe ve Ceren’in cümlelerindeki fiillerin öznesine göre çatısı aşağıdakilerin hangisinde doğru verilmiştir?Sinem CerenA Edilgen EtkenB Edilgen EdilgenC Etken EtkenD Etken EdilgenCEVAPLAR 1A 2 D 3 D 4 A 5B 6C 7A 8B 9B Etkinlik 1 Etkinlik 2 Aşağıdaki cümleleri çatı özelliğine göre inceleyip uygun alana işaretleme yapınız. Etkinlik 3 Etkinlik 4 Etkinlik 5 Etkinlik 6 Etkinlik 7 Etkinlik 8 Etkinlik 9 Etkinlik 10 Etkinlik 11 Aşağıdaki cümlelerde geçen fiilleri öznesine göre inceleyip uygun seçeneği işaretleyiniz. Etkinlik 12 Aşağıdaki cümlelerde geçen fiilleri öznesine göre inceleyip uygun seçeneği işaretleyiniz. Etkinlik 13 Aşağıdaki cümlelerde bulunan fiillerin öznesine göre çatı özelliklerinden uygun olan seçeneği işaretleyiniz. Etkinlik 14 Aşağıdaki fiilleri özne-yüklem ilişkisine göre uygun olan seçeneği işaretleyiniz. Etkinlik 15 Etkinlik 16 KONUYLA İLGİLİ DAHA FAZLA İÇERİK fiilde çatı çalışma kağıdı indir etiketine sahip kayıtlar gösteriliyor. Tüm kayıtları göster fiilde çatı çalışma kağıdı indir etiketine sahip kayıtlar gösteriliyor. Tüm kayıtları göster Fiilde Çatı İle İlgili Test Soruları Bu etkinliği etkinliğin sonunda "Dosya İndir" linkine tıklayarak kaydedebilirsiniz. Etkinliğe geçmeden önce kısaca öznesine ve nesnesine göre çatıları hatırlatmakta fayda. Öznesine Göre Çatılar - Etken Çatılı Fiiller Cümlede bildirilen işi, oluşu, hareketi ya da durumu yapan gerçek bir özne varsa bu tür fiillere etken çatılı fiiller denir. Etken çatılı fiillerde açık özne ya da gizli özne kullanılır. - Edilgen Çatılı Fiiller Cümlede bildirilen işi, oluşu, hareketi ya da durumu yapan varlık belli değildir. Bu tür cümlelerde aslında nesne olan varlık özne gibi görülür. Edilgen çatılı fiillerde sözde özne kullanılır. Nesnesine Göre Çatılar - Geçişli Fiiller Nesne alabilen fiillerdir. "Neyi, kimi, ne " sorularına cevap verirler. - Geçişsiz Fiiller Nesne alamayan fiillerdir. "Neyi, kimi, ne " sorularına cevap vermezler. Etken- Edilgen Çatılı Fiiller CÜMLELER ETKEN EDİLGEN 1. Bayram için bütün sokaklar süslendi. 2. Görevliler bayram için bütün sokakları süsledi. 3. Çocuk uçurtmayı görünce çok sevindi. 4. Sınavdan düşük not alınca çok üzüldü. 5. Ödevlere tek tek bakıldı. 6. Kazada yakınını kaybeden genç dövünüp durdu. 7. Akşamdan kalan yemeklerin hepsi yendi. 8. Yağmur bardaktan boşanırcasına yağdı. 9. Sınav görevlisi öğrencilere göz açtırmadı. 10. Sürücü kırmızıda geçince ceza yazıldı. 11. Küçüğe bayramlık alındı. 12. Pazardan 2,5 kilogram ıspanak aldı. 13. Hastanenin camları dün gece kırılmış. 14. Pikniğe çağırmadığımız için hepimize kırılmış. 15. Odunları baltayla bir çırpıda kırmış. 16. Bebek iyice hastalandı. 17. Hastalar bugün taburcu edildi. 18. Doktor, hastaları bugün taburcu etti. 19. Sular dün sabah kesildi. 20. Bu soruyu sadece çalışanlar çözebilirler. 21. Kapının kilidi bozulmuş. 22. Kalemin boyası bitince yarı yolda kalmış. 23. Minareden ezanlar okundu. 24. Buraya 2007’de atanmış. 25. Telefonun şarjı hemen bitmiş. 26. Bu konuyu anlamakta hiç zorlanmadım. 27. Kapılarının önünden ayakkabıları çalınmış. 28. Bu ders zil erken çaldı. 29. Düğünde oturacak yer bulamadık. 30. Yaz tatilinde okul boyanacakmış. Geçişli - Geçişsiz Fiiller CÜMLELER GEÇİŞLİ GEÇİŞSİZ 1. Çarşıya giderken seni de çağıracağız. 2. Hep birlikte yağmurun yağışını izledik. 3. Sabaha kadar hasta çocuğuna bakmış. 4. Bu espriye hiçbirimiz gülmedik. 5. Fiilde çatı konusunu bu hafta bitiririz. 6. Sağdaki yoldan az önce iki araba geçti. 7. Okula gelirken onu da gördüm. 8. Kitap okurken çok uzaklara dalıyorum. 9. Okulu da arkadaşlarını da çok seviyormuş. 10. Bilgisayarın klavyesi hemen bozuldu. 11. Havalar günden güne soğuyor. 12. Geceden başlayan kar her yeri beyaza bürüdü. 13. Herkes gibi ben de işittim. 14. Arkadaşlarıyla hastanedeki hastaları ziyaret ettiler. 15. Arabasının direksiyonu bozulmuş. 16. Hasan Dayı sabahtan beri çimleri suluyor. 17. Bu akşam evlerine misafirler gelecekmiş. 18. Kitabın renkli kapağını hemen fark etti. 19. Akıllı telefonunu evde unutunca hemen geri döndü. 20. Bir bardak çay insanın içini ısıtır. 21. Televizyonun sesini biraz kısar mısın? 22. Kediler fareleri hep kovalar. 23. Odasını hafta sonu güzelce temizledi. 24. Eski defterlerime bakınca okul anılarım canlandı. 25. Çocuğun tırnakları iyice uzamış. 26. Yarın kesinlikle telefonla arayacağım. 27. Sana yapılmasını istemediğin şeyi başkasına yapma. 28. 28’inci cümleyi ben yapıyorum. 29. Öğretmen selam verip hemen oturdu. 30. Küçük kız elmaları teker teker saydı. Bu etkinlıği İndirmek İçin aşağıdaki "Dosya İndir" Linkine Tıklayın...

8 sınıf türkçe fiilde çatı örnek cümleler